فرهنگ و هنر

زمان یک مفهوم پیچیده است، بسیار پیچیده، چه در اسطوره‌ها، چه در ادیان، چه در فلسفه و فزیک. با پیدایی تیوری نسبیت انشتین و فزیک کوانتوم این پیچیده‌گی هنوز بیش‌تر شده است. در فزیک کلاسیک زمان در همه جا یکسان است؛ اما در فزیک انشتین...

شعر به یک مفهوم، آفرینش زیبایی است در زبان بربنیاد تخیل که در نهایت به وسیله واژه‌گان هستی می‌یابد. واژه‌گان ابزار کار شاعرند. شاعر پیوند ذهنی و عاطفی خود با زنده‌گی و هستی را به‌وسیله واژه‌گان بیان می‌کند. زیبایی شعر به چه‌گونه‌گی بیان این پیوند...

خیام در ساقی‌نامه حافظ بازتاب اندیشه‌های خیام در کلیت شعرهای حافظ بسیار گسترده و چشم‌گیر است؛ اما اوج تجلی این اندیشه‌‌ها را در ساقی‌نامه حافظ می‌بینیم. ساقی‌نامه گویی فریاد سوگ‌وارانه شاعر است که دلی دارد داغ‌دار از بی‌وفایی‌های روزگار و اندوه ناپایداری جهان. با اندوه...

حافظ و کیش لذت جویبار کوچک زنده‌گی انسان، روزی به ریگ‌زار تفتیده مرگ می‌رسد و همان جا می‌خشکد. خیام و حافظ هردو از بی‌وفایی روزگار و زنده‌گی بسیار نالیده‌ و بر مرگ انسان‌ها مویه کرده‌اند. با این حال خیام و حافظ ما را به سوی...

ناپایداری جهان در شعر حافظ اندیشه‌های خیامی به گونه پراکنده در غزل‌های حافظ بازتاب دارند؛ اما گاهی هم در یک غزل رشته‌های گوناگون و رنگ‌رنگ چنین اندیشه‌هایی را می‌بینیم که با هم آمیخته‌اند. چنان‌که این جا در این غزل‌ تبلور به هم آمیخته‌ بخشی از...

در میان شاعران پس از خیام، حافظ گسترده‌ترین و ژرف‌ترین هم‌گونی و هم‌سویی اندیشه و بینش شاعرانه را با خیام نشان می‌دهد. شعرهایش با اندیشه‌های خیامی آمیخته است. این هم‌سویی در پاره‌ای از شعرهای حافظ یگانه‌گی اندیشه است که به تکرار آمده است. تفاوتی هم...

هفته‌ گذشته قلمرو زبان فارسی، به‌خصوص تاجیکستان، در سوگ اسطوره موسیقی فلک و شش‌مقام نشست. بدون تردید دولت‌مند خال، از بزرگ‌ترین آوازخوانان شرق و به‌خصوص زبان فارسی بود. او در شرق، به‌ویژه کشورهای فارسی‌زبان، از جایگاه ویژه برخوردار بود. این مهم در واکنش‌ها به مرگ...

دیدار با آن یار قدیم در آن شب بهاری، رویدادی است در غربت. آن یار، هنوز با غربت عادت نکرده است. دل‌تنگ قامت فرسوده ارسی‌های آن خانه گنبدی در آن دهکده دور است؛ اما دیگر همه چیز رنگ باخته است. یار، هوای برگشت به خانه...

ذهن ناظمی در منظومه «زیر باران باید مرد» پس از دیدار با آن یار قدیم، دست‌خوش دگرگونی می‌شود. میز، در ذهن او پل پیوند می‌شود و عشق مفهوم تازه‌ای پیدا می‌کند. مفهم تازه عشق در گام بعدی نگاه شاعر را نسبت به بهار و چیزهای...

سفر ذهنی ناظمی در این شعر از همین شب بهاری با یک پیوند عاشقانه و قسمت کردن عشق، آغاز می‌شود. پس از این شب بهاری است که عشق در ذهن او مفهوم دیگری پیدا می‌کند، همان گونه که میز برایش مفهوم تازه‌ای پیدا کرده است....