طالبان با تسلط بر افغانستان، همزمان دستور بستهشدن مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم را صادر کردند. با بسته شدن دروازههای مکاتب نه تنها که دختران از آموزش بازماندهاند، بلکه امید به آینده روشن را نیز از دست دادهاند. یافتههای ۸صبح از دو ولایت نشان میدهد که طالبان در تازهترین اقدام ساختمانهای دستکم ۲۵ مکتب متوسطه و لیسه دخترانه و پسرانه را در بدخشان و تخار به مدارس دینی و دارالعلومها اختصاص دادهاند.
منابع محلی در بدخشان در صحبت با روزنامه ۸صبح میگویند که طالبان در ولسوالیهای اشکاشم، جرم، خاش، خواهان، زیباک، شغنان، شکی، کران و منجان، کشم، واخان، یمگان و شهر فیضآباد، مرکز این ولایت، مکاتب دخترانه را به دارالعلومها و مدارس دینی اختصاص دادهاند. به گفته منابع، در حال حاضر حدود دو هزار و ۱۵۰ دانشآموز دختر در این مدارس و دارالعلومهای دینی جذب شدهاند.
براساس گفتههای منابع، «لیسه نسوان اشکاشم، لیسه نسوان اسکان در جرم، لیسه نسوان مرکزی خاش، لیسه نسوان مرکزی خواهان، لیسه نسوان مرکزی زیباک، نسوان پستو شغنان، لیسه نسوان شاهپری کران و منجان، لیسه نسوان جرشاه بابای کشم، لیسه نسوان پگیش واخان، لیسه نسوان خاش خانقا در ولسوالی یمگان و همچنان نسوان مخفی، مکتب نسوان ده کلان، لیسه نسوان سواد حیاتی، لیسه نسوان سیاف شهید و لیسه نسوان چته در شهر فیضآباد» از جمله مکاتبی هستند که نصاب آموزشی آنها تغییر کرده است.
منابع میافزایند که دختران دانشآموز مکاتب از روی ناگزیری شامل این مدارس و دارالعلومهای دینی شدهاند. به گفته منابع، دختران در این نهادها مکلف به فراگیری آموزشهای اسلامی متناسب با برداشت طالبان و حفظ قرآن هستند.
همزمان یک منبع در ریاست معارف بدخشان زیر اداره طالبان میگوید که ساختمانهای این مکاتب در هماهنگی با وزارت معارف طالبان به مدرسه و دارالعلوم دینی اختصاص یافته و طبق طرزالعمل، دختران دانشآموز از صنفهای هفتم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم و فارغان صنفهای دوازدهم از مکتبهای دخترانه در این مدارس جذب شدهاند.
منبع تاکید میکند که در این مدارس و دارالعلومها که در دوره جمهوریت نصاب عصری معارف آموزش داده میشد، حالا نصاب طالبانی تدریس میشود و استادان آنها همه ملاها و قاریانی هستند که از سوی ریاست معارف در هماهنگی با ریاست حج و اوقاف طالبان در ولایت بدخشان استخدام شدهاند.
منبع همچنان میگوید که روش تدریس در این مدارس و دارالعلومهای تازه ایجاد شده طوری است که استادان مرد از طریق بلندگو و بدون حضور در صنفهای درسی دختران را آموزش میدهند.
تغییر مکاتب به مدارس در ولایت تخار
منابع محلی در تخار به روزنامه ۸صبح تایید کردهاند که ریاست معارف طالبان در این ولایت در هماهنگی با وزارت معارف این گروه لیسه دخترانه بیبی مریم، لیسه بیبی هوا، لیسه بیبی هاجره، مکتب نسوان چشمه شیر و مکتب متوسطه عبدالرحمان در شهر تالقان، مرکز ولایت تخار، را به دارالعلوم و مدرسه دینی اختصاص دادهاند.
براساس اطلاعات منابع، از میان مکاتبی که تبدیل به دارالعلوم شده، دو لیسه از قدیمیترین مکاتب دخترانه در سطح ولایت تخار است که در زمان حکومت پیشین حدود هفت هزار دانشآموز دختر از صنف 9 تا ۱۲ در آن مصروف آموزش بودند.
منابع ادعا دارند که با آغاز سال جدید تعلیمی حدود ۷۶۰ دختر دانشآموز صنفهای هفتم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم و فارغان صنفهای دوازدهم از مکاتب دخترانه دولتی در این مدارس جذب شده و اکنون مصروف آموزشهای دینی هستند.
منابع میافزایند که طالبان تنها مکتب تعلیمات تخنیکی و مسلکی تخار را نیز تبدیل به بزرگترین مدرسه جهادی کرده و هماکنون حدود سه هزار طالب در بخشهای حفظ قرآن مصروف آموزش هستند.
نگرانی باشندهگان تخار و بدخشان از تبدیل شدن مکاتب به مدارس دینی
شماری از باشندهگان ولایتهای بدخشان و تخار با ابراز نگرانی این کار طالبان را دشمنی با مردم توصیف میکنند و خواستار حفظ نظام آموزشی مکاتب بهگونه عصری و مطابق با نصاب قبلی معارف میشوند. به گفته آنان، این کار گروه طالبان نابودی مکتبهای دخترانه در ولایتهای شمالشرقی کشور است.
امام محمد، یکی از باشندهگان ولسوالی کشم ولایت بدخشان، این اقدام طالبان را نکوهش میکند و خواستار بازگشایی هرچه زودتر مکتبهای دخترانه در این ولایت است.
این باشنده بدخشان میگوید: «برنامه تغییر مکاتب از نصاب عصری معارف به مدارس دینی توسط طالبان انجام میشود. این دشمنی آشکار بهخاطر دانش است و باید طالبان بدخشانی بهخاطر آینده فرزندان این ولایت اجازه این کار را ندهند.»
جنیدالله (نام مستعار)، یکی از آموزگاران لیسه سید عبدالرحمان شهید در شهر تالقان به روزنامه ۸صبح میگوید که تغییر مکتبها به مدارس دینی سودی برای دانشآموزان ندارد، بلکه آنان را نگران از آینده فرزندان شان کرده است.
او میافزاید: «بیست سال شده بود که ما دارای یک نظام عصری معارف شدهایم و بالای این مکاتب میلیونها افغانی مصرف شد. اما حال طالبان به بهانههای مختلف تمام این دستاوردها را از بین برده و دختران و زنان را بیسرنوشت ساختهاند. این کار آنان منطقی نیست.»
این باشنده تخار از طالبان میخواهد که در کنار ایجاد مدارس دینی بهگونه جدی باید نظام آموزشی معارف را حفظ کنند و زمینه تحصیل برابر را برای همه دانشآموزان دختر و پسر فراهم کنند.
نجیبالله، یکی دیگر از باشندهگان تخار، میگوید که با تبدیل کردن مکتبها به مدارس دینی، دختران از آموزش علوم عصری بیبهره خواهند ماند.
او میافزاید: «این اقدام طالبان دستاوردهای بیست سال جمهوریت را نابود کرد و حالا این گروه میخواهد دختران دانشآموز را برای آموزش علوم اسلامی افراطی تربیت کند.»
در همین حال، مسوولان محلی طالبان در ولایت بدخشان در مورد این اقدامشان چیزی نمیگویند. اما نورالله، سخنگوی ریاست معارف طالبان در تخار، میگوید که آنان با هدایت رهبری وزارت معارف این گروه مکاتب را به مدارس و دارالعلومهای دینی تبدیل کردهاند.
سخنگوی ریاست معارف طالبان در تخار، ایجاد مدارس دینی را یکی از برنامههای مهم این گروه میخواند و تاکید میکند که توجه بیشتر از این به رشد مدارس دینی صورت خواهد گرفت.
براساس معلومات منابع محلی، در حال حاضر در سطح ولایتهای بدخشان و تخار به شمول مرکز و ولسوالیهای این ولایتها، حدود یک هزار و ۴۰۰ مدرسه دینی خرد و بزرگ بهگونه رسمی فعالیت دارند و بیش از 11 هزار و ۴۰۰ کودک و نوجوان در این مدارس درس میخوانند.