شورای امنیت سازمان ملل متحد چهاردهمین گزارش تحلیلی خود در مورد افغانستان را منتشر کرد. تیم تحریم و نظارت کمیته تعزیرات این شورا گفته است که طالبان روابط خود با شبکه القاعده، تحریک طالبان پاکستانی و سایر گروههای تروریستی منطقهای را حفظ کردهاند. براساس این گزارش، خطر تروریسم در افغانستان و منطقه در حال افزایش است و این گروهها از آزادی بیشتر برخوردار شدهاند. همچنان گفته شده که داعش بین چهار تا شش هزار جنگجو در افغانستان دارد. افزون بر این، در گزارش آمده است که رهبران ارشد القاعده در افغانستان به سر میبرند. شورای امنیت سازمان ملل تصریح کرده که طالبان به سیاستهای مستبدانه پشتونمحور دهه ۹۰ بازگشتهاند. این شورا از اختلافهای آشکار اعضای رهبری طالبان پرده برداشته، اما تصریح کرده که این گروه به اقتدار رهبرشان برای حفظ وحدت اولویت میدهند. بربنیاد این گزارش، چشمانداز برای تغییر طالبان در کوتاهمدت و میانمدت وجود ندارد. این در حالی است که به گفته شورای امنیت سازمان ملل متحد، در کنار عملی نشدن توافقنامه دوحه، قدرت در قندهار متمرکز شده است و اعضای کابلنشین طالبان بر تصمیمهای رهبرشان در قندهار تاثیرگذاری ندارند.
تیم تحریم و نظارت شورای امنیت سازمان ملل متحد چهاردهمین گزارش تحلیلی خودرا از وضعیت افغانستان، جمعهشب، ۱۹ جوزا، منتشر کرد. این گزارش به امضای هرنان پرز لوس، رییس کمیته شورای امنیت سازمان ملل و قطعنامه ۱۹۸۸ (۲۰۱۱) در اول جون سال جاری میلادی تهیه و بهتازهگی منتشر شده است. این گزارش ۲۷ صفحهای به روابط طالبان با القاعده، تحریک طالبان پاکستانی و سایر گروههای تروریستی منطقهای، آزادی عمل جنگجویان خارجی در افغانستان، اختلافهای میانگروهی و انحصارطلبی ملا هبتالله آخوندزاده، دستداشتن اعضای طالبان در کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر و تشدید و پیچیده شدن حملههای داعش، پرداخته است.
تیم تحریم و نظارت شورای امنیت در این گزارش از روابط طالبان با القاعده، تحریک طالبان پاکستانی و سایر گروههای تروریستی، پرده برداشته است. بربنیاد گزارش تازه شورای امنیت، در حالی که طالبان اصرار دارند هیچ گروه تروریستی خارجی در افغانستان حضور ندارد، اما کشورهای عضو تقریباً 20 گروه را گزارش کردهاند که از آزادی رفتوآمد تحت حاکمیت طالبان برخوردارند.
طبق گزارش، نشانههایی وجود دارد که القاعده در حال بازسازی توانایی عملیاتی خویش است. در این گزارش آمده که نگرانی کشورهای همسایه با کشتن ایمن الظواهری، رهبر پیشین شبکه القاعده، کمتر نشده است و طالبان روابط سنتی خود با القاعده را حفظ میکنند. بربنیاد این گزارش، قتل ایمن الظواهری در 3 جولای 2022 در کابل باعث ایجاد بیاعتمادی میان برخی از رهبران طالبان شده است. شورای امنیت سازمان ملل نوشته که روابط طالبان با القاعده، مانع اتحاد و سبب تفرقه در میان اعضای رهبری این گروه شده است. همچنان استدلال شده که با کشته شدن ظواهری، برخی از مقامهای طالبان تصور کردند که آنان درباره حضور او در افغانستان «فریب» خوردهاند. طبق گزارش، شماری دیگر از مقامهای طالبان معتقدند که حلقاتی از این گروه، ظواهری را در جهت تامین منافع خارجی، «تسلیم» و به او خیانت کردهاند. با این حال، در گزارش تذکر رفته که سراجالدین حقانی، سرپرست وزارت داخله این گروه، ادعا کرده که ملا هبتالله آخوندزاده از این موضوع آگاه بوده است. از سوی دیگر شماری از جنگجویان خارجی ابراز نگرانی کردهاند که طالبان وقتی ظواهری را میتوانند بفروشند، آنها نیز مورد خیانت این گروه قرار خواهند گرفت.
شورای امنیت سازمان ملل در این گزارش گفته است: «رهبر کنونی القاعده، سیف العدل، از پایگاه خود در جمهوری اسلامی ایران، در نوامبر ۲۰۲۲ به افغانستان سفر کرده است. یکی از کشورهای عضو [شورای امنیت] معتقد است که او در آنجا [افغانستان] حضور دارد. دو هزار تن از اعضای خانواده شبکه القاعده، در افغانستان حضور دارند. این گروه در بادغیس، هلمند، ننگرهار، نورستان و زابل، پایگاههای آموزشی دارند. از 20 تا 25 جنگجوی خارجی عرب به کنر و نورستان، جایی که یک اردوگاه این شبکه است، زندهگی میکنند و شماری با اسناد هویتی افغانستان در شهرها، نقش مشورتی را با طالبان ایفا میکنند.»در این گزارش آمده که اکثر گروههای تروریستی منطقه، از جمله جنبش اسلامی اوزبیکستان (IMU)، جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM/TIP) و جماعت انصارالله تاجیکستان، از حمایت طالبان برخوردارند و این گروه همزمان با چندین سازمان تروریستی، ارتباط دارد. براساس این گزارش، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، بین 300 تا یک هزار و 200 جنگجو دارد. در گزارش گفته شده که برخی از کشورهای منطقه گزارش دادهاند که این جنبش در سال ۲۰۲۲، به سلاح و ایجاد پایگاههای جدید دستیافته و طالبان به اعضای این گروه، پاسپورت و تذکره افغانستان دادهاند. تیم تحریم و نظارت شورای امنیت سازمان ملل افزوده است که تحریک طالبان پاکستان در افغانستان بین چهار تا شش هزار جنگجو دارد که عمدتاً در ولایتهای شرقی ننگرهار، کنر، لوگر، پکتیکا، پکتیا و خوست حضور دارند. افزون بر این گروه، چندین شاخه انشعابی تحریک طالبان پاکستان در صدد این هستند تا قلمروشان را گسترش بدهند؛ چون آنها با سلطه طالبان در افغانستان جسورتر شدهاند. براساس گزارش شورای امنیت سازمان ملل، تحریک طالبان پاکستانی با حمایت طالبان، حملههای خود را در پاکستان انجام میدهند. همچنان شورای امنیت سازمان ملل در این گزارش گفته که از اوج قدرت داعش در افغانستان طی سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ کاسته شده، اما این گروه توانسته امنیت طالبان را با اقدامهای متعدد تضعیف کند. طبق گزارش، بسته شدن برخی از نهادهای دیپلماتیک، حمله بر سفارت پاکستان و عدم سرمایهگذاری در سطح کلان، از نشانههای قدرتگیری داعش در افغانستان است. تیم تحریم و نظارت این شورا، همچنان افزوده که سرمایهگذاران بزرگتری که قراردادهایی را امضا کرده، به دلیل نگرانیها، هنوز بهطور کامل سرمایهگذاری نکردهاند. شورای امنیت سازمان ملل، داعش را جدیترین تهدید تروریستی فعلی در افغانستان ارزیابی کرده است. طبق گزارش، در طول سال گذشته، این گروه از افزایش قابلیتهای عملیاتی و آزادی حرکت بهرهمند شده است. شورای امنیت نگاشته که داعش در داخل افغانستان به دنبال تشدید حملات بوده، بهگونهای که در سال 2022 مسوولیت بیش از 190 حمله انتحاری را برعهده گرفته است. شورای امنیت سازمان ملل در این گزارش خود شمار جنگجویان داعش را بین چهار تا شش هزار تخمین زده است. به گفته این شورا، داعش منابع مالی خویش را در افغانستان از طریق قاچاق مواد مخدر، مالیات بر جابهجایی مواد مخدر، آدمربایی برای باجگیری، قاچاق مواد معدنی، اخاذی از باشندهگان محل و شرکتهای تجاری و حملونقل، تامین میکند.
در این گزارش گفته شده که قضاوت در مورد دستور طالبان مبنی بر مبارزه با قاچاق، کشت و تولید مواد مخدر از سوی طالبان خیلی زود است؛ زیرا قیمت و تولید مواد مخدر افزایش یافته است، طالبان از «متامفتامین» سود زیاد به دست میآورند و اعضای این گروه نیز در قاچاق مواد مخدر دست دارند. طبق گزارش شورای امنیت، تحریمها تاثیری بر تصمیمگیریهای ملا هبتالله آخوندزاده ندارد و از سوی دیگر کشورهایی که با طالبان تعامل دارند، خواستار لغو تحریمهایند. افزون بر این، در گزارش گفته شده که موجودیت گسترده سلاح و تعبیه آن در افغانستان، تحریمهای تسلیحاتی را تضعیف ساخته است.
افزون بر این، تیم تحریم و نظارت شورای امنیت در این گزارش، فرمان اخیر منع اشتغال زنان در سازمان ملل را مغایر با اصول مندرج در منشور این سازمان دانسته است. در گزارش گفته شده که این فرمان یک هفته بعد از درخواست مجدد امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان از شورای امنیت مبنی بر واگذاری کرسی نمایندهگی دایمی افغانستان در سازمان ملل به طالبان، صادر شده است.
شورای امنیت در مورد اختلافهای میانگروهی طالبان نوشته است: «اگرچه طالبان منسجم باقی ماندهاند، اما وجود اختلافات در درون طالبان پیششرطهایی را برای تضعیف این گروه ایجاد کرده است. تنش مداوم میان جناحهای مختلف برای قدرت، اوضاع را بیثباتتر میکند، تا جایی که تنش مسلحانه در آن رخ میدهد. درگیری بین جناحهای رقیب یک خطر آشکار است. احتمالاً وحدت حاکم خواهد شد. برخی پیشبینی میکنند که این اتحاد حداقل 12 تا 24 ماه دوام خواهد کرد.»در کنار سایر موارد، در این گزارش به ساختار رژیم طالبان نیز پرداخته شده است. در گزارش گفته شده که ساختارهای حکومتی رژیم طالبان در اشکال مختلف بهشدت پشتونمحور و سرکوبکننده است. شورای امنیت سازمان ملل نگاشته که در کابینه طالبان پنج وزیر غیرپشتون حضور دارند و نیز از ۳۴ ولایت این کشور، 25 والی آن پشتونهایند. همچنان در گزارش تاکید شده که در زمان نگارش آن حداقل 58 مورد مستند شده که طالبان مانند دهه 1990 مرکز قدرت را از کابل به قندهار تغییر دادهاند. تیم تحریم و نظارت شورای امنیت خاطرنشان کرده است که طالبان همان طالبان دهه ۱۹۹۰ میلادیاند و خاصیت شورشیگریخویش را حفظ کردهاند. براساس این گزارش، ذهنیت طالبان، متعهد به یک «الاهیات سیاسی غیرقابل تغییر» استوار است و تعداد کمی از آنها از ابزارهای مدرن رسانهای چون توییتر استفاده میکنند. در ادامه گزارش، تیم تحریم و نظارت شورای امنیت سازمان ملل تصریح کرده که ملا هبتالله آخوندزاده ضمن منزوی بودن در خود و گوشهگیری، قاطعتر شده و کنترل و اقتدارش را افزایش داده است. بربنیاد این گزارش، او افراد وفادار به خودش را در قدرت از حلقه نزدیک روحانیون در قندهار انتخاب میکند و با اتخاذ تصمیمهای یکجانبه، نقش خود را بهعنوان «امیر» افزایش میدهد. در گزارش شورای امنیت آمده است که رهبر طالبان در این اواخر، واحدهای ویژه انتحاری این گروه را به قندهار منتقل کرده است. در گزارش به نقل از یک منبع محلی گفته شده که رهبر طالبان، از دو دوره ابتلا به کرونا جان سالم به در برده، اما سیستم تنفسی وی ضعیف شده است.در این گزارش آمده است که سراجالدین حقانی، سرپرست وزارت داخله طالبان، تلاش دارد ملا یعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع این گروه، به جای ملا هبتالله آخوندزاده گماشته شود. بربنیاد این گزارش، حقانی سعی کرده مشروعیت دینی ملا هبتالله را تضعیف سازد و شورای علمای این گروه را متقاعد کند که آخوندزاده رهبر «مناسب» نیست. با این حال، «علمای» اطراف هبتالله آخوندزاده به او مشورت دادهاند که نظریات سایر اعضای این گروه را احترام بگذارد. هبتالله اما تصمیم به برکناری سراجالدین حقانی و ملا یعقوب گرفته است. بربنیاد گزارش، این تصمیم رهبر طالبان به دلیل «چالش اقتدار» ملا هبتالله عملی نشده است. این در حالی است که پیش از این منابع به روزنامه ۸صبح نیز از تلاش ملا هبتالله برای برکناری این دو مقام طالبان پرده برداشته بودند. به گفته این منابع، ملا حسن آخوند و شماری از چهرههای دیگر رهبری این گروه، این تصمیم هبتالله را برای انسجام وحدت میانگروهی عملی نکردهاند.چهاردهمین گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد در حالی از افزایش فعالیتهای تروریستی و پیچیدهگی عملیاتهای داعش در افغانستان سخن میزند که پیش از این ایالات متحده، روسیه، تاجیکستان و شماری از کشورهای دیگر بارها از تبدیل شدن افغانستان به پناهگاه امن هراسافکنی هشدار دادهاند. در تازهترین مورد، وزیر خارجه روسیه ادعا کرده که شمال افغانستان به «لانه تروریستان» بدل شده است.