براساس گزارشهای نهادهای بینالمللی حامی حقوق بشر، طالبان در دو سال گذشته بهگونه مکرر حقوق بشری شهروندان افغانستان، بهویژه زنان و نظامیان پیشین را نقض کردهاند. در آستانه دومین سالگرد سقوط افغانستان بهدست این گروه، شماری زیادی از نهادها با ابراز نگرانی از انتقامگیری طالبان، میگویند که این گروه تا اکنون به بدرفتاری، شکنجه، بازداشت، شلاقزنی و قتل گروههای مختلف اجتماعی اقدام کردهاند. در تازهترین مورد، «افغان ویتنس» در گزارشی آمار سههزار و ۳۲۹ مورد نقض حقوق بشر توسط طالبان را در دو سال گذشته ثبت کرده است. بازداشت و قتل نظامیان پیشین، توقیف و سرکوب دختران و زنان معترض، شکنجه و سانسور رسانهها و وضع ممنوعیت علیه آزادیهای مذهبی و حقوق زنان از مهمترین مواردی است که طالبان بهگونه گسترده و پیوسته به آن اقدام کردهاند.
افغان ویتنس در گزارشی میگوید که از زمان تسلط طالبان تا حال، دستکم سههزار و ۳۲۹ مورد نقض حقوق بشر توسط این گروه را ثبت کرده است. مسوولان این سازمان میگویند که این گزارش از طریق «پروژه تحقیقات منبع باز» تهیه شده است که در آن جزییات نقض حقوق بشر گروههای مختلف اجتماعی را بازتاب میدهد. به گفته این سازمان، طالبان در دو سال گذشته حق زندهگی و آزادی را به شکل جدی نقض کردهاند.
در گزارش آمده است که این گروه پس از برگشت به قدرت، بهرغم وعدههای مکررشان مبنی بر رعایت حقوق شهروندان، زنان و دختران را از حقوق اساسیشان محروم کردهاند. براساس این گزارش، گروههای آسیبپذیر از سوی طالبان به حاشیه رانده شده و بر فعالیتهای رسانهها و نهادهای مدنی محدودیت کامل وضع شده است.
افغان ویتنس تصریح کرده که یکهزار و ۹۷۷ ادعای نقض حقوق بشر بهشمول قتل، بازداشتهای خودسرانه و شکنجه مردم توسط طالبان را ثبت کرده است. به گفته این سازمان، وضع محدودیتهای روزافزون بر زنان و دختران باعث شده است که طالبان حق پوشیدن لباس و پوشش، کار، دسترسی به آموزش و آزادی گشتوگذار زنان را هدف اصلی محدودیتهایشان قرار دهند. همچنان تاکید شده که صدها گزارش از کشته شدن و خشونت علیه زنان و اعضای خانوادههایشان توسط طالبان یا عاملان ناشناس ثبت شده است. افغان ویتنس افزوده که اطلاعات در فضای مجازی حاکی از افزایش تدریجی موارد زنکشی است.
این سازمان تصریح کرده که دادگاه عالی طالبان با صدور بیانیهها، مجازات شلاق زدن و اعدام در محضر عام را اعلام کرده است. افغان ویتنس ۵۶ اعلامیه دستگاه قضایی طالبان را ثبت کرده که نشاندهنده مجازات بدنی است. یافتههای این سازمان نشان میدهد که طالبان نخستین مجازات بدنی را به صورت علنی در اکتبر سال ۲۰۲۲ انجام دادهاند. بربنیاد این گزارش، ۵۰ مورد از این مجازاتها به اتهام جرایم «اخلاقی» صورت گرفته است.
در گزارشی این سازمان آمده است که ۱۱۲ قتل و ۱۳۰ بازداشت نظامیان پیشین نیز ثبت شده است. همچنان افغان ویتنس ۷۰ مورد از سرکوب اعتراضهای خیابانی دختران و زنان را تایید کرده و افزوده که از مارچ ۲۰۲۲ تا جنوری آن، ۹۵ اعتراض، از جمله ۸۴ اعتراض در فضای بسته و ۱۱ اعتراض در خیابان را در ۱۲ ولایت ثبت، بررسی و تحلیل کرده است.
براساس گزارش افغان ویتنس، طالبان در دو سال گذشته بستر فعالیت آزاد و مستقل را برای رسانهها و نهادهای جامعه مدنی بهگونه تدریجی محدود کردهاند. مسوولان این نهاد گفتهاند که ۶۷ گزارش از بازداشت فعالان مدنی و معترضان را از جنوری ۲۰۲۲ تا جولای ۲۰۲۳ ثبت کرده است. همچنان در گزارش خاطر نشان شده که ۹۸ مورد بازداشت خبرنگاران و اهل رسانه نیز تایید شده است.
افغان ویتنس گفته است که طالبان بهرغم ادعاهایشان مبنی بر محافظت از اقلیتهای مذهبی، در این امر ناکام بودهاند. به گفته این سازمان، حملههای متعدد بر جوامع شیعه که اکثریت آن هزاره هستند، از اول حاکمیت این گروه تاکنون صورت گرفته است. در گزارش آمده که شاخه خراسان داعش مسوولیت ۲۹ حمله به هزارهها و شیعیان را برعهده گرفته است که در آن ۱۹۳ تن کشته و ۴۵۴ تن دیگر زخمی شدهاند.
در همین حال، دیوید آزریورن، رییس تیم پروژه افغان ویتنس گفته است که طالبان به بسیاری از وعدههای خود در خصوص رعایت حقوق بشر و عفو عمومی عمل نکردهاند. به گفته او، طالبان به زنکشی، شلاق زدن، اعدام در محضر عام، قتل و بازداشت نظامیان پیشین و سرکوب مداوم جامعه مدنی، رسانهها، فعالان حقوق بشر و حقوق زنان ادامه دادهاند.
این گزارش در حالی منتشر میشود که پیش از این، یک سازمان حقوق بشری به نام رواداری از نقض گسترده و سیستماتیک حقوق بشر در شش ماه نخست سال جاری میلادی توسط طالبان پرده برداشته بود. یافتههای رواداری نشان میداد که دستکم ۳۴۲ تن که ۲۹۹ مرد، ۳۳ زن و ۱۰ کودک را شامل هستند، بهصورت هدفمند، مرموز و غیرقضایی توسط طالبان و افراد ناشناس ترور شدهاند. همچنان ۲۸۳ تن از سوی این گروه بهشکل هدفمند و فراقانونی بهقتل رسیدهاند. این در حالی است که شماری از نهادهای بینالمللی بهشمول دیدهبان حقوق بشر، وضعیت حقوق بشر در افغانستان را فاجعهبار و کابوسوار توصیف کردهاند.