اداره ملی امتحانات تحت مدیریت طالبان اعلام کرد که در آزمون کانکور سال جاری تنها دانشآموزان پسر اشتراک خواهند کرد. به گفته این نهاد، تصمیم منع اشتراک داوطلبان دختر براساس دستور کتبی وزارت تحصیلات عالی طالبان گرفته شده است. منع اشتراک دختران در این آزمون از سوی طالبان، با واکنش تند شماری از داوطلبان دختر مواجه شده است. آنان میگویند که این تصمیم وزارت تحصیلات عالی طالبان داوطلبان آزمون کانکور امسال را ناامید کرده است. آنان از طالبان میخواهند که همانند پسران به آنها نیز اجازه داده شود تا در آزمون کانکور شرکت کنند. با این حال، شماری از شهروندان کشور میگویند که حذف زنان از جامعه، پیامدهای ناگواری خواهد داشت.
در ادامه وضع محدودیتها بر زنان و دختران، اداره ملی امتحانات تحت مدیریت طالبان بهتازهگی اعلام کرده است که آزمون کانکور امسال بدون حضور دختران و زنان در کشور برگزار خواهد شد.
این نهاد روز سهشنبه، ۲۷ جوزا، در توییتی نوشته است که تصمیم منع اشتراک دانشآموزان دختر در آزمون کانکور، براساس دستور کتبی وزارت تحصیلات عالی طالبان گرفته شده است.
اداره ملی امتحانات طالبان تصریح کرده است که این اداره در انتخاب اشتراککنندهگان کانکور مسوولیتی ندارد و «این کار وزارت تحصیلات عالی است که از چه کسی آزمون میگیرد و از چه کسی نمیگیرد.»
اما شماری از شهروندان کشور این تصمیم طالبان را ادامه محدودیتهای این گروه بر دختران و زنان کشور عنوان میکنند. نسرین، از دختران دانشآموزان یکی از مکاتب شهر چاریکار ولایت است. او که از یک سال به این سو برای شرکت در آزمون کانکور لحظهشماری میکرد، با چشمان پراشک و گلوی پر از بغض میگوید که این تصمیم وزارت تحصیلات عالی طالبان آنان را بیشتر از پیش ناامید کرده است. نسرین تصریح کرد: «من یازده سال مکتب را به بسیار مشکلات رفتم و یکونیم سال پیش هم زمانی که طالبان تسلط پیدا کردند، هرچند اجازه رفتن مکتب را نداشتیم، اما حداقل همین آزمون کانکور یک امید برای ما بود، اما طالبان این امید را هم به ناامیدی تبدیل کردهاند.»
فرشته ترین، فارغ یکی از مکاتب شهر کابل و در حال حاضر یکی از داوطلبان کانکور امسال است. او میگوید که چندی پیش برای اخذ فورم کانکور به مکتب رفته بود، اما به وی کارت کانکور داده نشد و با حسرت و ناامیدی به خانه برگشت.
او اضافه کرد: «در سال جاری با چند دوست دیگر ما به مکتب رفتیم تا فورم کانکور دریافت کنیم، اما مدیر مکتب به ما گفت که تا هنوز اجازه توزیع فورم کانکور برای دختران از طرف وزارت تحصیلات عالی به ما داده نشده است. همان زمان فهمیدم که امسال به ما اجازه اشتراک در این امتحان را نمیدهند.»
با این حال، دختران دانشآموز از طالبان میخواهند که همانند پسران به آنها نیز اجازه داده شود تا در آزمون کانکور شرکت کنند. فرشته گفت: «هر محدودیتی که وضع میکنند، ما قبول داریم، اما اجازه دهند که ما در این آزمون اشتراک کنیم. دروازههای مکاتب و دانشگاه را به روی ما باز کنند. دیگر خسته شدهایم. در کجای شریعت اسلامی آمده که زنان و دختران از حق آموزش بازبمانند؟»
از سویی هم، شماری از شهروندان کشور میگویند که حذف زنان از جامعه پیامدهای ناگواری خواهد داشت. فضلالدین، پدر سه دختر و دو پسر است. یکی از دختران او بهتازهگی از مکتب فارغ شده و دو دختر دیگرش نیز دانشآموزان صنفهای پنج و شش یکی از مکاتب ولایت کاپیسایند. او در صحبت با روزنامه 8صبح گفت: «حذف و منع آموزش دختران و زنان از جامعه، پیامد منفی دارد. شما فکر کنید که در دو سال گذشته با این اقدام، چقدر به پیکر زخمی افغانستان ضربه مادی و معنوی وارد شده است. پاسخگوی اینکه هزاران دختر از تعلیم بازماندهاند، کیست و چگونه این فاجعه را جبران کنیم؟»
فضلالدین اضافه کرد: «در حال حاضر من با هزاران مشکل دستوپنجه نرم میکنم، اما دخترانم را اجازه دادهام تا درس بخوانند؛ اما از اینکه طالبان اجازه نمیدهند، مجبورم که به هر قسم که میشود، به خاطر سرنوشت فرزندانم از کشور خارج شوم. طالبان نباید از این بیشتر مردم را در اندوه بنشانند.»
بربنیاد زمانبندی اداره ملی امتحانات، قرار است دور نخست آزمون کانکور در ۲۹ و ۳۰ سرطان در ولایتهای غور، سرپل، دایکندی، لوگر، فاریاب، خوست، جوزجان، تخار، پکتیا، بغلان و بامیان برگزار شود. سال گذشته نیز، اولین کانکور سراسری ورودی دانشگاهها پس از رویکارآمدن طالبان در حالی برگزار شد که داوطلبان زن با محدودیت انتخاب برخی رشتهها و دانشکدهها مواجه شدند. این گروه به داوطلبان دختر اجازه انتخاب پنج رشته تحصیلی ژورنالیسم، اقتصاد، انجینری، وترنری و زراعت را نداده بودند.
از تصمیم جدید طالبان چنین استنباط میشود که دانشآموزان دختر حالا از ادامه تحصیلات در همه رشتهها محروم شدهاند.
گفتنی است که طالبان با تسلط دوباره بر کشور، همانند دوره نخست حاکمیت خود، دروازههای مکاتب متوسطه و لیسه و همچنان دانشگاهها را به روی دختران بستهاند. با وجود تعهدات مکرر مقامهای این گروه به بازگشایی مکاتب، نزدیک به دو سال است که دختران از فراگیری آموزش محروم نگه داشته شدهاند.
هرچند انتظار میرفت که این تصمیم طالبان کوتاهمدت باشد؛ زیرا حدود دو سال پیش وزارت معارف این گروه در مورد «ایجاد فضای امن برای آموزش دختران طبق شریعت اسلامی» سخن گفته بود، اما در اواخر سال ۲۰۲۲ فرمان تعلیق تحصیل دختران، ناامیدی دختران افغانستان را بیشتر ساخت.
بسته ماندن مکاتب و دانشگاهها به روی دختران، واکنشهای ملی و بینالمللی را همواره در قبال داشته، اما هیچیک از این واکنشها تا کنون نتیجه مثبت در پی نداشته است.