طالبان و نفرت‌پراکنی قومی
با تسلط طالبان بر افغانستان نفرت‌پراکنی قومی چندین برابر شده است. هرچند پیش از آن نیز از این بابت نارسایی‌های جدی وجود داشت؛ به‌ویژه در طول سالیان جنگ، شکاف‌های قومی و زبانی در افغانستان عمیق‌تر شد، اما رویکرد طالبان از همان آغاز نخستین حاکمیت این گروه با نفرت‌پراکنی قومی پیوندی تنگاتنگ داشته است. در روزهای اخیر ویدیوهایی نشر شد که در آن گروهی از طالبان به رقص و پایکوبی هستیریک و جنون‌آمیزی مشغولند و از برافراشتن پرچم‌شان بر پنجشیر، که نماد تاریخی مقاومت در برابر طالبان بوده است، با افتخار یاد می‌کنند. چنین پیام نفرت‌آمیزی که در ملأ عام پخش می‌شود، همراه می‌شود با کوچ دادن مردمان از خانه و کاشانه‌شان در دایکندی، دهدادی، دندغوری و مناطق دیگر در تخار، کندز، پنجشیر، اندراب، بهسود، بلخاب و سایر مناطق، و آتش نفرت را در میان اقوام افغانستان شعله‌ورتر می‌سازد.
در بسیاری از کشورهای دنیا، به‌ویژه کشورهایی که از تنوع قومی، زبانی، مذهبی و فرهنگی بیشتری برخوردارند، هرگونه رفتار و گفتاری که رنگ و بوی نفرت‌پراکنی داشته باشد، ممنوع است. در بسیاری از کشورها قوانین دقیق و قاطع از سوی متخصصان تهیه و ترتیب شده که جلو هرگونه رفتار نژادپرستانه و هر گونه نفرت‌پراکنی را در برابر گروه‌های قومی، زبانی، مذهبی و نژادی می‌گیرد. در این قوانین، چنین اعمالی به عنوان اعمال غیرانسانی و ضد امنیت ملی تلقی شده و برای مجرمان و خاطی‌ها مجازات‌های جدی در نظر گرفته می‌شود. کسی که به تعصبات دامن می‌زند و گروه‌های دیگر را مورد حمله قرار می‌دهد، هم نزد قانون و مراجع رسمی مانند پولیس پیشینه سوء پیدا می‌کند، و این بر آینده شغلی و جایگاه او در عرصه عمومی تاثیر مستقیم می‌گذارد، و هم او را با مجازات‌های مشخصی رو‌به‌رو می‌گرداند. در چنین جوامعی حتا برای مزاح‌هایی که صرفاً برای خنداندن دیگران استفاده می‌شود، اجازه نیست تا با رنگ و بوی قومی در عرصه عمومی گفته شود و نوعی از نژادپرستی و خلاف قانون شمرده به شمار می‌رود.
در افغانستان، شماری از سیاست‌مداران فاسد که راهی برای اثبات لیاقت‌شان در عرصه عمومی نیافته بودند، با متوسل شدن به قوم‌گرایی و دامن زدن به این آتش، زمینه نفرت‌های قومی را مساعد کردند و گروه‌های بدوی‌ای مانند طالبان که اساساً با مقوله‌های مدرن حقوق بشری آشنایی ندارند، این مصیبت را چندین برابر ساخته‌اند. همین وضعیت بود که در سال‌های جمهوریت به مجرمان و قانون‌شکنان هر قوم مصونیت و حریم امن می‌داد و جلو حاکمیت قانون را می‌گرفت.
برای پایان دادن به مصیبت‌های بی‌پایان افغانستان باید قانون، آموزش و فرهنگ دست به دست هم بدهند، تا هم سطح آگاهی مردم درباره کثرت‌گرایی و هم‌دیگرپذیری بالا برود و هم با متخلفان برخورد قاطع صورت بگیرد. در همین راستا، مجرمانی که آن رقص و پایکوبی را به راه انداخته بودند و فیلم‌شان موجود است قابل محاکمه‌اند. همچنان همه کسانی که بر سر قبر احمد‌شاه مسعود، عبدالعلی مزاری، داکتر نجیب‌الله، احمد‌شاه درانی و دیگر چهره‌های مشهور تاریخی رفتارهای معطوف به نفرت‌پراکنی قومی را از خود بروز می‌دهند، قابل برخورد و پیگردند. البته داوری در باب کارنامه سیاست‌مداران در چارچوب پژوهش‌های علمی بحث دیگری است و در جای خود لازم است. اگر اقدامی قاطع برای نفرت‌پراکنی‌ها صورت نگیرد، افغانستان مانند رواندا، بروندی، بوسنیا و مناطق مشابه به سوی باتلاق‌های خون روان خواهد شد.
