پاکستان نینگ افغانستان گه هجومی؛ قصاص آلیش جواب‌دن پیام یوللش‌گچه
اۉتگن کون پکتیکا و خوست ولایت‌لریده سپیره و برمل تومن‌لری اهالیسی رمضانی بیر اېرتنگنی پاکستانلیک اوچاق‌لر آوازی و اولر آرقه‌لی تشلنگن بمب‌لر پارتلشی بیلن باشله‌دیلر. بو هجوم، خیبرپختون‌خوا ده پاکستان خوفسیزلیک کوچلری بیر پوسته‌سیده پاکستانلیک طالبلر تحریکی نینگ هجومی گه جواب دییلگن. افغانستان توپراغیده پاکستان نینگ هوا هجوم‌لریدن ایکّی کون آلدین، شمالی وزیرستان ده پاکستان خوفسیزلیک کوچلری گه عاید بیر پوسته دیواری ده پارتلش ماده ییرلشتیریلگن موتر توقنشیب و پارتله‌گن. اوشبو پارتلش عاقبتیده پوسته دیواری قولب و آلتی هجومچی نینگ کېریشی گه یول آچیلگن و اوشبو هجومچیلر اوییرده‌گی کوچلر بیلن توقنشگنلر. پاکستان اردوسی گه کوره، بمب ییرلشتیریلگن موتر پارتلشی عاقبتیده پاکستانلیک بیش عسکر هلاک بولیب و باشقه ایکّی عسکر آلتی هجومچی بیلن توقنشووده هلاک بولگن و پاکستان عسکرلری برچه هجومچیلرنی یوق اېتگن. سۉنگی کون نینگ یکونیده، پاکستان ینگی جمهور باشلیغی آصف‌علی زرداری، اوشبو عسکرلر نینگ توپراققه تاپشیریش مراسمیده قتنهشیب و واقعه عامللریدن قصاص آلینیش وعده‌سینی بیردی. ۱۸ جنوری، دوشنبه کونی اېرته‌لب پاکستان افغانستان نینگ پکتیکا و خوست لایت‌لریده هوا آرقه‌لی هجوم اۉیوشتیردی. شونی اوچون پاکستان نینگ افغانستان توپراغی گه هجومی، اسلام‌آباد نینگ تی‌تی‌پی گه قرشی قصاص آلیش هجومی بولیشی گمان سیره له‌دی.
باشقه تاماندن، شمالی وزیرستان‌ده میرعلی پوسته‌سی گه هجوم اۉیوشتیریلیشیدن نیچه ساعت اۉتگچ، افغانستان توپراغیده اېکن‌لیگی اېتیلگن پاکستانلیک طالبلر تحریکی (تی‌تی‌پی) قوماندان‌لریدن بیری حافظ‌گل بهادر ییتکچیلیگیده‌گی گروه مذکور هجوم مسوولیتینی تن آلدی. پاکستان اردوسی اۉتگن کون اولر هم تی‌تی‌پی قوماندان‌لریدن بیری عبدالله‌شاه نینگ قرارگاهینی نشانگه آلگنلرینی اېتگنلر. یېتکرمه‌لر بیلن صحبت اۉتکزگن محلی منبعلر پاکستان هجوم‌لریده تی‌تی‌پی اعضالریدن بیرقطاری اۉلگنینی تصدیقله‌گنلر. شونی اوچون پاکستان نینگ هجوم‌لری، قصاص آلیش دیب گمان سیره‌له‌دی. بیراق سوال بو که پاکستان دولتی باشقه بیر مملکت نینگ حریمینی نقض قیلیش گه قنده‌ی اۉزی گه رخصت بیره‌دی؟ نېگه پاکستان اۉز توپراغیده پاکستانلیک طالبلر تحریکی بیلن اۉروشمه‌یدی؟ آیا افغان طالبلری نینگ پاکستان خوفسیزلیک کوچلری گه قرشی اۉیوشتیریلگن ترورچیلیک هجوم‌لر گه قولی بار می؟
پاکستان سۉنگی یریم سنه ده، افغانستان تقدیری گه تاثیرچن مملکتلردن بیری بولگن. تاثیرچن‌لیک سببی هم افغانستانده‌گی دولت‌لر نینگ مخالف کوچلرینی توپراغی گه جای بیریب و اولرنی جهازلنتیرگن. بو جریان محمدداوودخان حاکمیتیدن باشلندی و خلقی‌لر نینگ حکومتی زمانیده کوچه‌یدی. بو کوچلر کیین‌راق «مجاهدلر» گه اېلنیب و ییتّی حزب نی شکللنتیردی و پاکستان توپراغیده تربیه‌لندیلر. اولرنی باشقریش ده پاکستان اردوسی نینگ رولی تاثیرلی اېدی. جهادی کوچلر (مجاهدلر» شوروی حمایتیده‌گی دولت نی مغلوب قیلیب و قدرت‌نی آلیشیدن سۉنگ، پاکستان مجاهدلر دولتی نینگ مخالف کوچلرینی تربیه‌لب و جهازلنتیردی. طالبان پاکستان اردوسی و دولتی گه شونچه‌لیک قره‌م که حتا بو گروه نینگ اسلام‌آباد بیلن چېگره ماجرالری و لفظی تارتیشوولری طالبان نینگ پاکستاندن مستقللیگینی اثباتلش اوچون تلاش قیلیش معناسینی افاده قیله‌دی. شو بیلن بیرگه، طالبان افغانستانده ایکّینچی مرته قدرت نی آلیشی پاکستان رسمی‌لری تامانیدن نشانلنیب و خوش قرشی‌لندی. اوندن کیین، اوشبو گروه فایده‌سی گه لابی‌گرلیک قیلیش گه باشلب و بو گروه نینگ حافظی و سۉزلاوچیسی رولینی اۉینیش اوچون کوپ تلاش قیلدیلر. بو احوال اونچه‌لیک سورمه‌دی و وضعیت تېزلیک بیلن اۉزگردی. حاضر صادق‌لیک یا که ظاهری شکلده ایکّی تامان مناسبتی یخشی اېمس. باشقه تاماندن افغانستانده جمهوریت توزومی قولشیدن سۉنگ طالبان حاکمیتیده تورلی ترورچی گروه‌لر تینچ اوی اېگه‌سی بولدی که پاکستانلیک طالبلر تحریکی (تی‌تی‌پی) بو گروه‌لر نینگ مثالی دیر. پاکستان دولتی تی‌تی‌پی نی ترورچی گروه اته‌یدی، سۉنگی ییللرده بو گروه گه قرشی اۉروشماقده. حالانکه تی‌تی‌پی افغانستانده بار اېکن، اسلام‌آباد افغان طالبلرنی مذکور گروه نی قۉللب-قوتلش گه عیبلب و نیچه مراتبه اولردن بو گروه ییتکچیلیکلرینی اسلام‌آباد گه تاپشیریشینی سۉره‌گن. بیراق افغان طالبلری بو ایشنی قیلیشمه‌گن. تی‌تی‌پی جنگری‌لری پاکستان خوفسیزلیک کوچلری گه قرشی هجوم‌لرینی کوچه‌یتیریش بیلن، اسلام‌آباد افغان طالبلرینی کوپراق تنقید قیلگن.
بو عیبلاولردن بیری بو که پاکستانلیک طالبلر تحریکی افغان طالبلری نینگ یاشیرینچ گروهی اوله‌راق عمل قیله‌دی. اۉتگن کون پاکستان تشقی ایشلر وزیرلیگی افغانستان توپراغی گه اوشبو مملکت نینگ هجوم‌لری گه دایر بیر بیانیه ترقه‌تیب، اسلام‌آباد افغانستان نینگ بوتونلی حریمی گه حرمت قیلیشینی بیلدیرگن، بیراق طالبان آره‌سیده دایره‌لردن بیرقطاری، تی‌تی‌پی دن پاکستان گه قرشی اۉروش ده نیابتی کوچلر اوله‌راق قوللنه‌دیلر. در واقع افغانستان حریمینی نقض قیلیش اوچون بوندهی بهانه‌لر اساس‌سیز دیر. اسلام‌آباد افغانستان توپراغی گه جنگی اوچاق‌لرنی یوللشی، افغانستان نی مفتوحه قلمروی بیلیب و نیابتی کوچلری (افغان طالبلری) تامانیدن باشقریلیشینی کورسته‌دی. تی‌تی‌پی نینگ نیابتی بولیشینی ادعا قیلسه ده بهانه قیلیشدن باشقه نرسه اېمس. افغان طالبلری پاکستان دولتی بیلن اۉروشمه‌یدیلر که تی‌تی‌پی دن نیابتی کوچ اوله‌راق قوللنسه‌لر، حتا اگر بو گَل اۉروش اوچون دلیللری بولسه، حربی و اقتصادی توان‌لری و ضعف‌لرینی سېزیشه‌دی. شونی اوچون پاکستان افغانستان حریمینی نقض قیلسه، دلیلی بوکه افغانستانده ملی حاکمیت یوق و اسلام‌آباد بو مملکت نی اۉزی نینگ مفتوحه توپراغی بیله‌دی.
اسلام‌آباد نینگ عیبلاولریدن باشقه بیری، تی‌تی‌پی «افغان عملدارلری» آرقه‌لی هندوستان تامانیدن قۉللب-قوتلنیش دیر. پاکستان حاضرگچه آتینی ذکر قیلمه‌گن افغانستان اوشبو رسمی‌سی، طالب دن باشقه هېچ کیم بوله آلمه‌یدی. پاکستان اردوسی افغانستان توپراغی گه هجوم اۉیوشتیریب، دهلی گه تی‌تی‌پی حامی‌لری بیلن هزل قیلمسلیگینی آگاه‌لنتیریش و پیام یوللش بولیشی ممکن. هندوستان نینگ حربی و اقتصادی قدرتی طفیلی بو گَل پیام نی مستقیم طرزده یوللـه‌ی آلمه‌یدی. پاکستان نینگ هندوستان برابری ده چانسی یوق و بو نی پاکستان دولتی و اردوسی یخشی طرزده توشینه‌دیلر. شونی اوچون تی‌تی‌پی هجوم‌لری و حامی‌لری برابری‌ده بیفرق بولمسلیکنی کورسه‌تیش اوچون افغانستان کبی صاحب‌سیز و ضعیف مملکت گه هجوم اۉیوشتیره‌دی. پاکستان افغانستانده طالبان اېسته‌گن حالده هم اولر گه حربی کوچلری اېتیشمسلیک و قوللریده بولمه‌گن جنگی جت‌لر آرقه‌لی اولرنی نشانگه آلالمسلیکنی بیله‌دی، شونی اوچون پاکستان نینگ افغانستان گه هجومی آرتیده ایکّی دلیل بار. بیرینچی دلیل، بو که افغانستان حریمیدن دفاع قیلیش اوچون ملی حاکمیت یوق، شو اساس ده پاکستان اونی مفتوحه توپراغی بیلیب و جنگی اوچاق‌لری بیلن او ییرده یاولرینی نشانگه آلیش اوچون اۉزی گه اېزین بیره‌دی. ایکّینچی دلیل، افغانستان نینگ کوچ‌سیزلیگی دیر. اگر طالبان تی‌تی‌پی نی قۉللب-قوتلمسلیگی اثباتلنگن حالده هم، پاکستان دنیا نینگ باشقه منطقه‌لری گه پیامینی اېتکیزیش گه اۉرینماقده.
نېگه پاکستان اۉز توپراغیده تی‌تی‌پی گه قرشی کوره‌شمه‌یدی، بو مملکت نینگ ترورچی بیر گروه بیلن قرشی کوره‌ش تجربه‌سیگه باغلیق دیر. حاضرگی کونده افغانستان توپراغیده پاکستانلیک طالبلر تحریکی گه تینچ جای بیریلیب و قۉللب-قوتلنگنلری کبی افغانستان طالبلری پاکستان توپراغی ایچیده ترورچی بیر گروه صفتیده تینچ اویه‌لری بار اېدی. افغانستان جمهوریت دولتی سۉنگی بیر یریم دهه ده طالبان بیلن اۉروشدی، بیراق نهایت مغلوب بولدی. افغانستان دولتی طالبان نی مغلوب قیله آلمسلیک سببی هم بو گروه پاکستان تامانیدن قۉللب-قوتلنیب و اولر گه او ییرده جای بیریلگن اېدی. افغانستان نینگ اسلام‌آباد کبی باشقه بیر مملکت نینگ توپراغی ده دشمن‌لرینی نشانگه آلیش اوچون حربی یوقاری توانی یوق اېدی. شونی اوچون افغانستان ایچیده یاولر گه قرشی کوره‌ش گه مجبور اېدی. بیراق طالبان نینگ اۉزلرینی تامینلش اوچون جای‌لری بار اېدی. سرکوب بولگن حالده دیورند او تامانیدن باریب قیته‌دن اۉزلرینی تامینلر اېدیلر.
سۉنگی سوال بو که آیا طالبان تی‌تی‌پی هجوم‌لریده قولی بار می؟ جواب مثبت دیر. بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی خوفسیزلیک کینگشی گزارشی، طالبان حاکمیتیده افغانستانده تی‌تی‌پی حضوری بارلیگیدن حکایت قیله‌دی. اوشبو گزارش اساسیده، افغان طالبلر کوچلری اسلام‌آباد گه قرشی اۉروش ده ایناغه‌لری (پاکستانلیک طالبلر) گه یاردم بیریش اوچون بو مملکت گه باره‌دیلر. خیبرپختون‌خوا اسماعیل خان دیره‌سیده پاکستان حربی کوچلری گه قرشی اۉزینی پارتلتگنلردن باری، افغان طالبلر اعضاسی بولیب و هلمند یشاوچیسی اېدی.
بونگه قوشیمچه، تی‌تی‌پی نینگ هجوم‌لری افغانستان دولتی گه قرشی افغان طالبلری هجوم‌لری اسلوبی بیلن عینی دیر و افغان طالبلری نینگ هجوم اۉیوشتیریش طراح‌لری تی‌تی‌پی گه مصلحت بیریشی ممکن. تی‌تی‌پی تېزلیک بیلن قرار قبول قیلیش و کوتیلمس هجوم اۉیوشتیریش اوچون کیچیک گروه‌لر گه بولینگن، طالبان نینگ جنگی تیارگرلیگی کبی دیر. موتر بمب بیلن هجوم قیلیش و کیین اېسه جنگری‌لری حربی بیر مرکز گه کېریشی، افغان طالبلری نینگ اۉروش قیلیش باشقه اسلوبی دیر که حاضر تی‌تی‌پی بو اسلوب دن قوللنماقده. ۱۶ مارچ شمالی وزیرستان میرعلی ده اۉیوشتیریلگن هجوم بونی مثالی دیر. بولر نینگ برچه‌سی افغان طالبلری نینگ تی‌تی‌پی هجوم‌لری گه قولی بارلیگیدن درک بیره‌دی. شونی اوچون طالبان پاکستان بیلن توقنشوونی اېستمه‌ی یا که توقنشوو اوچون دلیللری بولسه هم، بو گروه ایچیده‌گی قطار دایره‌لر درآمدلرینی اۉروش ده اېزله‌یدیلر.
