افغانستان افزون بر بحران سیاسی و اقتصادی با بحران تغییر اقلیمی دستوپنجه نرم میکند. کاهش آبهای زیرزمینی، سرازیرشدن سیلابهای ویرانگر، بلندرفتن درجه حرارت، کاهش بارندهگی، بارانهای بیموقع و تغییر رطوبت هوا از نشانههای تغییر اقلیم در افغانستان خوانده شده است. بهتازهگی برنامه توسعهای سازمان ملل متحد نیز از تغییرات آبوهوایی در افغانستان ابراز نگرانی کرده است. به گفته این سازمان، ۶۷ درصد از خانوادهها در افغانستان با مشکلات خشکسالی مواجه هستند و ۱۶ درصد مناطق این کشور تحت سیل قرار دارند. با این حال، سفارت امریکا برای افغانستان گفته که این کشور در خط مقدم مبارزه با تغییرات اقلیمی قرار دارد و باید تلاشهای مشترک در این زمینه صورت گیرد. از سوی دیگر، طالبان از برگزاری نشست سه روزه در مورد تغییرات اقلیمی با حضور نمایندهگان نهادهای دولتی و سازمانهای بینالمللی خبر دادهاند. این گروه از جامعه جهانی خواسته که پروژههای تعلیق شده در مورد تغییرات آبوهوایی را از سر بگیرد و نیز کمکهای تخنیکی و مالی جدا از مسایل سیاسی در نظر گرفته شود.
برنامه توسعهای سازمان ملل متحد (UNDP) گفته که افغانستان با تغییرات آبوهوایی شدید دستوپنجه نرم میکند. این نهاد روز گذشته به مناسبت «روز زمین» تاکید کرده که افغانستان از خشکسالی و تغییرات اقلیمی رنج میبرد و باید برای حمایت از این کشور گامهای موثر برداشته شود.
برنامه توسعهای سازمان ملل تصریح کرده که ۶۷ درصد از خانوادهها در افغانستان با مشکلات ناشی از خشکسالی مواجه هستند و ۱۶ درصد تحت تاثیر سیل قرار دارند. به گفته این سازمان، هماکنون ۷۹ درصد از خانوادهها در این کشور به آب آشامیدنی صحی دسترسی ندارند.
این سازمان تاکید کرده که سازمان ملل در افغانستان با کاشت درختی در محوطه این سازمان از «روز زمین» گرامیداشت به عمل آورده و از همه شهروندان افغانستان خواسته که باید برای محافظت از سیاره خود و ایجاد آینده سبزتر اقدام کنند.
در همین حال، کرن دیکر، کاردار سفارت امریکا برای افغانستان، به مناسبت «روز زمین» گفته است که این کشور در خط مقدم مبارزه علیه تغییرات اقلیمی قرار دارد. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «اقدامات کوچک باعث ایجاد تفاوت بزرگ میشود و افغانستان در خط مقدم مبارزه علیه تغییرات اقلیمی قرار دارد. بیایید یکجا با هم برای معکوس کردن اثرات مخرب اقلیمی و ایجاد آینده بهتر تلاش ورزیم.»
برنامه توسعهای سازمان ملل متحد پیش از این در گزارش جداگانهای نوشته است که افغانستان در سال ۲۰۲۳ رتبه ششم را در میان کشورهای آسیبپذیر در برابر تغییرات آبوهوایی دارد و چهارمین کشور در خطر کلی بلایای طبیعی است.
براساس این گزارش، افغانستان از سال ۱۹۵۰ تا سال ۲۰۲۳ میلادی، ۱.۸ درجه سانتیگراد افزایش دما را تجربه کرده است که از میانگین جهانی ۱.۵ درجه سانتیگراد فراتر رفته است. به گفته این سازمان، این تغییر دما بر زراعت و زنجیره ارزش زراعتی و ستون فقرات اقتصادی کشور تاثیر ویرانگر داشته و اثرات درگیری، فقر و آوارهگی را تشدید کرده است.
برنامه توسعهای سازمان ملل افزوده است که فقیرترین و آسیبپذیرترین افراد بیشترین آسیب را از بحران آبوهوا در افغانستان متحمل میشوند. این نهاد با اشاره به تحقیقات سازمان ملل مبنی بر چالشهای پیچیده افغانستان، تاکید کرده که خشکسالی، سیل، تخریب زمین و کاهش بهرهوری کشاورزی از جدیترین تهدیدها در این کشور شمرده میشوند.
براساس گزارش سازمان ملل، بیش از ۸۰ درصد جمعیت افغانستان برای امرار معیشت به منابع طبیعی وابسته هستند، در حالی که تنها ۱۲ درصد زمین قابل کشت است و ۶ درصد در حال حاضر زیر کشت میرود. طبق گزارش، تغییرات اقلیمی تهدیدی برای کاهش دسترسی و کیفیت آب، خاک و محصولات کشاورزی است و زندهگی میلیونها نفر را در معرض خطر گرسنهگی و سوءتغذیه قرار داده است.
برنامه توسعهای سازمان ملل گفته است: «سیل یک خطر مکرر برای افغانستان است که سالانه حدود ۴۰۰ میلیون دالر خسارات اقتصادی به همراه دارد که بهطور متوسط ۳۳۵ هزار نفر را به دلیل زیرساختهای ناکافی تحت تاثیر قرار میدهد. علاوه بر این، جابهجاییهای ناشی از خشکسالی به سطح هشدار رسیده است.»
بربنیاد یافتههای این گزارش، ۸۵ درصد جمعیت افغانستان در شرایط ناامن زیست محیطی زندهگی میکنند که انعطافپذیری محدود در برابر خطرات آبوهوایی دارند. براساس یافتههای گزارش، افغانستان از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ بیشترین جابهجایی ناشی از اقلیم را تجربه کرده است که ۲.۳ میلیون تن به دلیل خشکسالی مجبور به ترک خانههایشان شدهاند. این سازمان گفته که برای مقابله با این روند، نیاز به اقدامات فوری برای تابآوری است و با تضمین عدالت اقلیمی و قراردادن افغانستان در مرکز تلاشهای جمعی میتوان به این امر نایل شد.
پیش از این، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) گفته که از هر ۱۰ تن ۸ تن در افغانستان آب غیرصحی مینوشند و ۹۳ درصد از کودکان در مناطقی زندهگی میکنند که به شدت از ناحیه آب در مرحله بالای آسیبپذیری قرار دارند.
همچنان مرکز رسانههای طالبان گزارش داده که یک نشست اختصاصی پیرامون تغییرات اقلیمی در افغانستان با حضور نمایندهگان نهادهای دولتی و سازمانهای بینالمللی برای سه روز برگزار شده است.
براساس اطلاعات این نهاد طالبان، اشتراککنندهگان در مورد آسیبها و اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی در افغانستان و ازسرگیری پروژههای معلق در حوزه تغییرات اقلیمی گفتوگو کردهاند. طالبان در این نشست از سازمانهای بینالمللی خواستهاند که در بحث تغییر اقلیم مسایل سیاسی را دخیل نکنند و پروژههای زیست محیطیای را که در حالت تعلیق است، دوباره آغاز کنند.
طالبان گفتهاند که خشکسالیهای پیهم، سیلابها، کمبود آب و محصولات زراعتی مشکلات زیادی را برای مردم افغانستان ایجاد کرده و برای مقابله با چالشهای ناشی از تغییر اقلیم، به اقدام مشترک جامعه جهانی نیاز است.
قبل از این، سازمان اقدام علیه گرسنهگی، سازمان صحی جهان، سازمان بشردوستانه امداد اسلامی، سازمان بینالمللی نجات کودکان و سازمان بینالمللی ورلد ویژن نسبت به بدتر شدن شرایط اقلیمی در افغانستان هشدار داده بودند. در بیانیه مشترک این سازمانها آمده است که دستکم ۲۵ ولایت در افغانستان با خشکسالی شدید روبهرو است.
نگرانیها در مورد تغییرات اقلیم در افغانستان در حالی افزایش یافته که بهتازهگی وزارت دولت در امور رسیدهگی به حوادث تحت کنترل طالبان، گفته که در نتیجه سیلابهای اخیر در کشور ۷۰ تن جان باخته و بیش از ۶۰۰ راس مواشی تلف شدهاند، و همچنان در کنار تخریب زمینهای زراعتی دو هزار و ۶۲۷ منزل مسکونی نیز بهگونه کلی و قسمی آسیب دیده است.