اداره بازرس ویژه ایالات متحده امریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار) در گزارشی گفته است که طالبان بهطور غیرمستقیم به کمکهای ایالات متحده در بخش آموزش دسترسی دارند. سیگار افزوده است که سیاستهای آموزشی این گروه، باعث کاهش علاقه دانشآموزان برای ثبت نام در مکتبها شده است. بازرس ویژه امریکا گفته که کاهش بیش از ۱۰ درصدی ثبت نام دانشآموزان در مکتبها، به دلیل سیاستهای محدودکننده طالبان صورت گرفته است. یافتههای سیگار نشان میدهد که طالبان در تامین معاش معلمان ناتوان بودهاند و آموزگاران زیادی به دلیل جاگزینی مضمونهای مذهبی با قرائت طالبانی، مکتبها را ترک کردهاند. همچنان در گزارش آمده که تعداد ثبت نام کنندهگان برنامههای تحصیلی دانشگاههای خصوصی با تسلط طالبان از ۵۰ تا ۹۰ درصد کاهش یافته است.
اداره بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) دریافته است که طالبان بهطور غیرمستقیم به کمکهای آموزشی ایالات متحده دسترسی دارند و این کمکها عواید مالیاتی را برای این گروه، ایجاد میکند. در گزارش، از وضع مالیات بر درآمد کارمندان برنامههای آموزشی تمویلشده توسط ایالات متحده و عواید مالیاتی بر خریدوفروش کالاهای کمکی امریکا توسط طالبان ذکر شده است.
سیگار در این گزارش افزوده است که تامین مالی آموزش و پرورش از سوی سازمانهای غیردولتی و ایجاد سازمانهای تقلبی طالبان برای دریافت کمکهای اهداشده، از طریق نفوذ و اخاذی این گروه در سازمانهای غیردولتی صورت میگیرد. در گزارش به نقل از یک مقام سازمانی غیردولتی آمده است که طالبان موسسات را هدف قرار داده و از آنها اخاذی میکنند. موسسههای غیردولتی به سیگار گفتهاند که طالبان آنها را مجبور میکنند تا اعضای این گروه را استخدام کنند یا کالاها را از شرکتهای تحت مالکیت طالبان بخرند.
براساس گزارش سیگار، با تسلط طالبان بر افغانستان نهتنها حضور دختران در مکتبهای ابتداییه، بلکه حضور پسران در هشت ولایت بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته است. سیگار در گزارش خود افزوده که به رغم وعدههای طالبان برای تقویت نظام آموزشی، این گروه قادر به رفع نیازمندیهای مکتبها نبوده است.
اداره بازرس ویژه امریکا تاکید کرده که طالبان در تامین معاش معلمان و هزینههای آموزشی ناکام بودهاند. سیگار در یک گزارش تحقیقی از ۱۲۲ مکتب که از 1 جون تا ۳۰ جولای ۲۰۲۲ تهیه شده، دریافته که ۹ درصد این مکتبها چوکی ندارند، ۲۶ درصد از دسترسی به برق محروماند و ۳۱ درصد آب آشامیدنی ندارند. سرمفتش ایالات متحده هشدار داده است در صورتی که طالبان نظام آموزشی را در حالت فرسایش نگهدارند و نسل جوان را از آموزش محروم کنند، این کشور با بحران جدیدی مواجه خواهد شد.
در گزارش بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان گفته شده که سیاستهای آموزشی طالبان باعث کاهش ثبت نام دانشآموزان در مکتبها شده است. سیگار افزوده که محدودیت طالبان علیه معلمان زن، عامل دیگر کاهش ثبت نام دانشآموزان بوده است. طبق گزارش، تفکیک جنسیتی و عدم استخدام معلمان زن، سبب کمبود معلمان مسلکی در مکتبها شده است.
در گزارش آمده است که ثبت نام دانشجویان برخی از دانشگاهها کاهش ۵۰ تا ۹۰ درصدی داشته است. یک دانشگاه خصوصی به این نهاد گفته است که با تسلط طالبان در ۱۵ آگست ۲۰۲۱، بلافاصله ثبت نام دانشجویان این دانشگاه ۵۰ درصد کاهش یافته و دانشگاه دیگری به سیگار تایید کرده که شاهد کاهش ۹۰ درصدی ثبت نام دانشجویان برای ورود به این دانشگاه بوده است.
اداره بازرس ویژه امریکا در این گزارش گفته است که وضعیت بد و رو به وخامت اقتصادی، بسیاری از خانوادهها را مجبور کرده تا کودکان خود را از رفتن به مکتب منع کنند. در گزارش تصریح شده که کودکان بازمانده از مکتب، مصروف کارهای شاقه شدهاند و برخی از خانوادهها برای تامین مخارج زندهگی خود، کودکان دختر خود را به ازدواجهای زیرسن وادار کردهاند.
در گزارش سیکار آمده است که پایین آمدن کیفیت آموزش، جاگزینی آموزشهای مذهبی با برداشت طالبانی به جای نظام آموزشی مدرن، باعث شده که بسیاری از معلمان شغل خود را ترک کنند و تعداد زیادی از دانشآموزان روستایی مکاتب را ترک کنند.
پیش از این، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف) در گزارش سال ۲۰۲۳ خود گفته که ۴۸ درصد از کودکان واجد شرایط در سراسر افغانستان به مکتبهای ابتداییه میروند، اما این آمار نیز به دلیل محدودیتهای طالبان به ۴۲ درصد کاهش یافته است.
سیگار گفته که تعداد مدارس دینی در حال گسترش، نگرانکننده است. در گزارش تصریح شده که بدون آموزش مدرن و متمرکز بر فناوری، علوم ساینسی، خواندن و نوشتن، دانشآموزان مهارتهای لازم برای کسب درآمد پایدار و افغانستان نیروی کار ماهر برای رشد اقتصادی را از دست میدهند.
در بخشی از گزارش ۳۷ صفحهای سیگار به نقل از سازمانهای غیردولتی فعال در بخش آموزش، آمده که طالبان به تلاشهای خود برای منحرف کردن کمکهای خارجی از طریق اخاذی، فساد و نفوذ در سازمانهای غیردولتی ادامه دادهاند.
اداره بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان گفته است: «ما به این نتیجه رسیدیم که به کمبود مکتبها در افغانستان توسط طالبان رسیدهگی نمیشود. این موضوع توانایی کودکان را برای آموزش محدود میکند. سیاستهای آموزشی سرکوبگرانه طالبان، بهویژه آنهایی که دختران و زنان را هدف قرار میدهند، بهشدت در حال اعمال شدن است.»
سیگار در حالی از دسترسی طالبان به کمکهای ایالات متحده پرده برداشته که پیش از این روزنامه ۸صبح نیز در گزارشی دریافته که مقامهای این گروه در ولایت غور به کمکهای بشری دستبرد زده و از آن به نفع خود استفاده کردهاند.
اداره بازرس ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان پیش از این نیز گفته است که طالبان ۴۹۴ بار در فعالیتهای نهادهای مددرسان مداخله کردهاند. به گفته این نهاد، طالبان در سال ۲۰۲۲ میلادی، ۳۰ مورد حمله بر کارمندان صحی و ۳۶۲ مورد خشونت و تهدید علیه کارمندان، داراییها و تاسیسات بشردوستانه انجام دادهاند. همچنان در یک گزارش این نهاد آمده است که در پی دستبرد طالبان به کمکهای بشری، کودکان گرسنه و طالبان فربه شدهاند.
گفتنی است که دسترسی و مداخله طالبان به کمکهای بشردوستانه یکی از نگرانیهای اساسی در راستای تقویت اهداف ایدیولوژیک این گروه خوانده شده است. پیش از این شماری از کشورهایی که کمکهای بشردوستانه به افغانستان فرستادهاند، از دسترسی طالبان به این کمکها ابراز نگرانی کردهاند.
اداره بازرس ویژه امریکا بارها تاکید کرده که مداخله طالبان در روند توزیع کمکهای بشردوستانه را مستند و ثبت کرده است. همچنان قبل از این، کاخ سفید گفته است که در پی مداخله طالبان در امور کمکهای بشردوستانه، این کشور کمکهایش را در برخی از ولایتها از جمله غور و غزنی به حالت تعلیق درآورده بود.
سیگار افزوده که امریکا به رغم نگرانیهای قانونگذارانش مبنی بر دستبرد طالبان به کمکهای بشردوستانه، در دو سال گذشته بیش از ۲.۳۵ میلیارد دالر به افغانستان تحت حاکمیت طالبان کمک کرده است.
طالبان در این مورد تا کنون واکنش نشان ندادهاند، اما قبل از این منابع آگاه در موسسههای غیردولتی و بینالمللی به روزنامه ۸صبح از مداخله و اخاذی طالبان پرده برداشتهاند. یک مقام در سازمانهای غیردولتی تایید کرده بود که طالبان خواستار پروژه برای نهادهای همسو با خود شدهاند.