در چند روز گذشته سیلابهای ویرانگر در ولایتهای مختلف کشور باعث تلفات انسانی و خسارات هنگفت مالی شده است. در نتیجه سرازیر شدن سیلابها، راههای مواصلاتی برخی از ولسوالیها با مرکز ولایتها مسدود گردیده است. تصاویر و ویدیوهای منتشر شده از جریان تخریب سیلابها نشان میدهد که باشندهگانی که در مسیر سیل قرار دارند با مشکلات زیادی از جمله بیسرپناهی روبهرو هستند و تمام داشتههای خود را از دست دادهاند. با این حال، باشندهگان مناطق سیلزده طالبان را متهم به بیتوجهی و بیتفاوتی در قبال متضرران میکنند. آنان میگویند که این گروه هیچ برنامهای برای مبارزه با حوادث طبیعی ندارد و در بسیاری از مناطق بهشکل تبعیضآمیز و گزینشی نیز عمل کرده است. همزمان برخی از منابع در موسسات مددرسان به نقل از طالبان میگویند که این گروه حوادث طبیعی را «قهر خدا» میدانند و برای رسیدهگی به این وضعیت توجه جدی به خرج نمیدهند.
طالبان در کمتر از سه سال گذشته برنامههایی برای افزایش آگاهی عامه از خطرات سیل و ضررهای زیست محیطی نداشتهاند. این گروه در کنار نداشتن برنامههای آگاهی عامه، برنامههای اضطراری برای رسیدهگی به قربانیان حوادث طبیعی را نیز همهگانی نکردهاند.
بسیاری از باشندهگان طالبان را به بیتوجهی و عدم داشتن برنامه مدون برای مبارزه با حوادث طبیعی متهم میکنند. به گفته آنان، دست طالبان نیز به سان مردم به دامان موسسات است که از طریق کمک به مردم به سود خویش چیزی کمایی کنند.
طالبان در جریان هفته گذشته در قبال حوادث طبیعیای که در برخی از ولایتهای غربی خسارات زیادی وارد کرده توجه جدی نشان ندادهاند. بسیاری از باشندهگان غور میگویند که بعد از سه یا چهار شبانهروز که صدها خانواده در بیسرپناهی مطلق در نتیجه قهر طبیعت بهسر میبرند، هیچ کمک و همنوایی از سوی مقامهای مرکزی این گروه صورت نگرفته است.
تصاویر و ویدیوهای منتشر شده از روستاهای مختلف ولسوالی مرغاب ولایت غور، نشان میدهد که در نتیجه سرازیر شدن سیلاب روستاها و باغهای مردم از بین رفته است. باشندهگان بسیاری از روستاهای این منطقه بهشمول خانههایشان تمام دار و ندار خود را از دست دادهاند.
یک نوار تصویری که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته نشان میدهد که پس از سیلاب ریگ و سنگ از کوهها بالای مناطق مسکونی سرازیر شده و مردم با فریاد و مددجستن از خداوند وضعیت را نظاره میکنند.
یک باشنده محل در مرغاب با گلوی لبریز از بغض و چشمهای مملو از اشک میگوید: «خانه و زندهگی هر چیزی که داشتم زیر سیلاب شده است. کمی گندم هم که با پول نسیه [قرض] خریده بودم او هم زیر سیل شد و اولادهایم گرسنه هستند. یک دختر دارم که لباسهایش چرک شده، لباس ندارد که آن را تبدیل کند. حیران و پریشان ماندم، اگر کمک نشود شاید اولادهایم از بین بروند.»
سیلاب در ولایت هرات در غرب افغانستان نیز خسارات هنگفت مالی و جانی به باشندهگان این ولایت وارد کرده است. نوارهای تصویری که از هرات منتشر شده نشان میدهد که سرازیر شدن سیلابها باعث اخلال نظم جاده و ترافیک نیز شده است.
یکی از مخاطبان روزنامه ۸صبح، یک نوار تصویری فرستاده که دشواریهای سفر در مسیر شاهراه هرات – اسلامقلعه را نشان میدهد. به گفته او، به دنبال سرازیر شدن سیلاب دهها موتر در این مسیر گیر مانده و با مشکلات زیادی از این شاهراه عبور میکنند.
همچنان براساس آمارهای ابتدایی که از سوی رسانههای محلی در هرات منتشر شده، در پی سرازیر شدن سیلابهای سه روز اخیر دستکم ۱۱ تن کشته شدهاند و دهها جریب زمین زراعتی و باغهای مردم در مسیر سیلبرها بهگونه کامل تخریب شده است.
از سوی دیگر، وزارت دولت در امور رسیدهگی به حوادث طبیعی تحت کنترل طالبان، نیز اعلام کرده است که در اثر سرازیر شدن سیلابهای اخیر در ولایت بادغیس ۱۵ تن کشته، ۱۸۹ منزل مسکونی بهگونه کلی و قسمی تخریب، حاصلات یکهزار و ۱۴۲ جریب زمین زراعتی از بین رفته و نیز ۱۱ هزار و ۴۵۰ رأس مواشی تلف شدهاند. این در حالی است که جانان سایق، سخنگوی این وزارت، در صحبت با رسانهها گفته که در نتیجه سرازیر شدن سیلابها در جریان چهار روز گذشته در ۱۴ ولایت کشور، ۱۴۰ خانه مسکونی ویران و بیش از دو هزار مواشی نیز تلف شدهاند.
همزمان، محمد اشرف حقشناس، سخنگوی وزارت فواید عامه تحت کنترل طالبان، تایید کرده که در نتیجه سیلابها و لغزش کوه، برخی از جادهها در ولایتهای غور، بدخشان، تخار و نورستان به صورت موقت مسدود شدهاند؛ اما او تاکید کرده که روند پاککاری آنها بهشدت جریان دارد.
با این حال، آگاهان محیط زیست میگویند که سیلاب یکی از حوادث طبیعی است که بیشترین تلفات انسانی و خسارات مالی را برای مردم به وجود میآورد و تغییرات اقلیمی بر شدت و وسعت حوادث طبیعی در کشور افزوده است.
یکی از آگاهان زیست محیطی که نمیخواهد نامش در گزارش ذکر شود، میگوید که برای مدیریت سیلاب روشهای زیادی وجود دارد، اما چهار شیوه بهدلیل موقعیت جغرافیایی و سطح اقتصادی مردم در ولایتهای کوهستانی قابل تطبیق است.
این آگاه امور محیط زیست میگوید: «نخستین روش جلوگیری از قطع جنگلات و گیاههای کوهی و حفاظت از آبریز سیلابه توسط مردم محل است. دومین روش، چقورک [کندنکاری] و ترانسبندی دامنههای تپهها وکوههای مشرف بر آبریز سیلاب توسط نهادهای دولتی و مردم است.» به گفته او، جلوگیری از ساختوساز در مسیر سیلاب توسط نهادهای دولتی و مردم از موارد مهم دیگری است که میتواند در کاهش خسارات و تلفات سیل مفید واقع شود. او تصریح میکند که افزایش سطح معلومات مردم در مورد روشهای جلوگیری و مدیریت سیلاب توسط نهادهای دولتی و موسسات همکار نیز میتواند نقش مهم و تاثیرگذاری در مبارزه با حوادث طبیعی داشته باشد.
همچنان شماری از مقامهای محلی طالبان از نداشتن صلاحیت اجرای مالی در ولایتها بهگونه غیرمستقیم شکایت کردهاند. در یک مورد احمد شاه دیندوست، والی طالبان برای غور، در یک نوار صوتی که ظاهراً برای دلجویی باشندهگان مرغاب فرستاده، گفته است که متنی را عنوان مقامهای ارشد این گروه برای کمکرسانی ارسال کرده و منتظر پاسخ آنان است. او در این نوار صوتی از طرف مقابل خود خواسته که مساله را در رسانهها نشر و پخش کند تا مقامهای طالبان و موسسات در این زمینه توجه کنند.
در همین حال، برخی از شهروندان کشور میگویند که طالبان در قبال متضرران حوادث طبیعی گزینشی و قومی رفتار میکنند. آنان طالبان را متهم به قومگرایی و انحصارطلبی میکنند و میگویند که افراد وابسته به ایدیولوژی این گروه که وابستهگی قومی در سطوح رهبری طالبان ندارند فاقد صلاحیت هستند و کرسیها را بهطور نمایشی اشغال کردهاند.
امید (نام مستعار)، باشنده ولسوالی یفتل ولایت بدخشان، که از سیلابهای اخیر متضرر شده میگوید: «طالبهایی که در این ولسوالی هستند میگویند که صلاحیت ندارند. کل صلاحیت در قندهار است. وقتی یک ولایت جنوبی را سیل میگیرد، چرخبال روان میکنند. در ولایتهای ما همه را سیل ببرد کسی پرسانش نمیکند. این هم شد نظام اسلامی و برادری.»
همزمان، برخی از کارمندان نهادهای مددرسان که از نزدیک با نهادهای دولتی تحت کنترل طالبان کار میکنند، میگویند که این گروه به مبارزه با حوادث طبیعی باور ندارد و آن را «قهر خدا» میداند که از بندهگان ناصالح خود «انتقام» میگیرد.
یکی از این کارمندان به نقل از یک مقام محلی طالبان میگوید: «وقتی در جلسات همراهشان صحبت میکنیم به صراحت میگویند که شما موسسات میفهمید و کارتان. حوادث طبیعی کار خداست و بالای کسانی نازل میشود که مورد خشم خداوند قرار میگیرند. برای این مردم باید دعا کنید.» او تاکید میورزد که این منطق در میان سطوح مختلف طالبان عمومیت دارد و با چنین گروهی حکومت کردن و عرضه خدمات به شهروندان بسیار دشوار است.