مراسم گرامیداشت از بیستوپنجمین سالیاد عبدالعلی مزاری که از سوی حکومت به «شهید وحدت ملی» مسما شده است، برای سومین سال پیاپی مورد حمله قرار گرفت و برهم خورد. روز جمعه، شانزدهم حوت که این مراسم در مصلی مزاری در غرب شهر کابل در حال جریان بود و محمدکریم خلیلی از برگزارکنندهگان آن سخنرانی میکرد، صدای متداول مسلسل آرامش مجلس را برهم زد و مختل کرد. مهاجمان بر جمعیت انبوهی از غیرنظامیان که شامل زنان و کودکان بودند، شلیک کردند و برای شش ساعت پس از آغاز این حمله با قطعات ویژه پولیس به درگیری پرداختند. وزارت امور داخله، شمار قربانیان این رویداد را 32 کشته و 81 زخمی اعلام کردهاند. وحیدالله مایار، سخنگوی وزارت صحت عامه به روزنامه ۸صبح گفت که در حمله مسلحانه روز جمعه ۳۲ نفر به شمول پنج زن جان باختهاند. او شمار زخمیان این رویداد را ۵۸ نفر به شمول یک کودک و هفت زن اعلام کرد.
طبق اعلام وزارت امور داخله دو مهاجم عامل این حمله در یک ساختمان در کنار مصلای «شهید مزاری» در محل برگزاری مراسم جا گرفته بودند. حمله ساعت ۱۱:۲۰ پیش از چاشت آغاز شد و ساعت ۵:۱۴ پس از چاشت وزارت امور داخله از تصفیه کامل محل اختفای مهاجمان خبر دادند. دو مهاجم عامل این حمله توسط قطعات ویژه پولیس از پای درآمدند. حضور نیروهای خارجی نیز در مهار مهاجمان در محل رویداد تأیید شد، اما رهبری عملیات را قطعات ویژه بر عهده داشتند.
نصرت رحیمی، سخنگوی وزارت امور داخله، به روزنامه ۸صبح گفت که پولیس یک میل سلاح کلاشینکوف، یک میل پیکا و یک میل راکتانداز و همچنان دو قبضه بمب دستی از نزد مهاجمان به دست آورده است.
در این مراسم عبدالله عبدالله، رییس اجرایی، محمد محقق، معاون دوم ریاست اجرایی، محمد کریم خلیلی، رییس شورای عالی صلح، حامد کرزی رییس جمهور پیشین و چندین مقام بر حال و پیشین حکومتی با جمعی زیادی از مردم در این نشست حضور داشتند، اما همه مقامهای حکومتی از این حمله جان سالم به دربردهاند.
واکنشهایی که به این حمله ابراز شده است، بیشتر آن را «جنایت هولناک»، «جنایت علیه بشریت»، «دشمنی و حمله بر روند صلح»، «نشانهی ضعف دشمنان مردم افغانستان» و «حمله شرورانه» خوانده و محکوم کرده است.
طالبان در نخستین ساعات این حمله، دست داشتن در آن را رد کرد. در گذشته گروه داعش مسوولیت این نوع حملات را برعهده گرفته است. مسوولیت این حمله را داعش بر عهده گرفته است.
ارگ ریاست جمهوری نیز در نخستین ساعات این حمله آن را «جنایت علیه بشریت» خواند. محمداشرف غنی در توییتی نوشت که به عبدالله عبدالله و محمدکریم خلیلی، از رهبران ثبات و همگرایی و اشتراککنندهگان این نشست تماس گرفته است و برای همه نیروهای امنیتی و کارمندان صحی برای مهار مهاجمان و رسیدهگی به قربانیان و زخمیان دستور داده است.
هر چند تدابیر شدید امنیتی با حضور سنگین نیروهای امنیتی برای این مراسم گرفته شده بود، اما در حالی که محمدکریم خلیلی از برگزارکنندهگان مراسم گرامیداشت از سخنرانی میکرد، مهاجمان این حمله را آغاز کردند.
ساعات پس از وقوع این رویداد، محمدکریم خلیلی در پیامی اعلام کرد که نیروهای امنیتی و نهادهای مسوول به ستاد برگزاری مراسم یادبود از عبدالعلی مزاری از اتخاذ تدابیر امنیتی و نبود تهدید جدی، اطمینان داده بودند. بسیاری از شرکتکنندهگان و برگزارکنندهگان این مراسم خواهان شناسایی عاملان این رویداد شدهاند. او گفته است که در این حمله از سلاحهای سنگین و سبک کار گرفته شده است و به نوعی وقوع آن پرسشبرانگیز است.
محمدکریم خلیلی این حمله را «وحشیانه و تروریستی» و «ضعف دشمنان» مردم توصیف کرده است. او از نهادهای امنیتی خواسته است که هرچه زودتر و سریعتر «عاملان این رویداد را روشن سازند». در پیام رییس شورای عالی صلح آمده است: «مسوولان تمام نهادهای امنیتی مربوطه، بارها به ستاد برگزاری مراسم اطمینان داده بودند که امنیت مراسم را کاملاً تأمین میکنند و ساحه را کلا تحت پوشش و مدیریت امنیتی قرار میدهند. لذا این مسأله باید روشن شود که عاملان و سازماندهندهگان این جنایت تروریستی کیها بودهاند.»
«حمله مشکوک است»
اسدالله سعادتی، معاون دوم عبدالله عبدالله در دسته «ثبات و همگرایی» در واکنشی در فیسبوکش نوشت: «حمله امروز مشکوک است.»
اظهارات این چنینی را عبدالله عبدالله، محمد محقق و محمد کریم خلیلی نیز با لحن و زبان متفاوتتر مطرح کرده است. عبدالله عبدالله گفته است که این حمله داری ابعاد پیچیده است و باید به صورت شفاف بررسی و تحقیق شود. او تأکید کرده است نباید مانند رویدادهای گذشته به حمله روز جمعه نگاه شود. او همچنان در ساعات اولیه پس از حمله به مراسم یادبود از عبدالعلی مزاری در تماس تلفنی که ظاهراً با عبدالرشید دوستم داشت، این حمله را «بیسر» توصیف کرد.
مراسم یادبود از عبدالعلی مزاری از سوی حزب محمد محقق و محمدکریم خلیلی امسال به صورت مشترک برگزار شده بود. در سالهای گذشته این دو حزب مراسم جداگانه برگزار میکرد.
محمد محقق گفت که مراسم یادبود از عبدالعلی مزاری «تجمع مردمی» بود و ضررش به هیچ جناح سیاسی و نظامی نمیرسید. او حمله را کار «مردمان نامرد و بیمعیار» توصیف کرد و گفت که بر جمعیت غیرنظامی آتش گشودند. محقق همچنان تصریح کرد که برخی حلقات با انگیزههای سیاسی «شیوع ویروس کرونا و احتمال حمله» بر مراسم یادبود از عبدالعلی مزاری را به عنوان ابزارهایی برای جلوگیری از این مراسم به کار میبردند.
معاون دوم ریاست اجرایی هر چند از اینکه حلقاتی را به انجام این حمله، متهم کند خودداری کرد و گفت که «عجالتاً» در این مورد ابراز نظر نمیکند. او تصریح کرد که آوازههایی برای برهم زدن مراسم وجود داشت، اما چیزی که واضح است، «سهلانگاری آشکار» در بخش تأمین امنیت آن صورت گرفته است.
عبدالرشید دوستم، معاون اول ریاست جمهوری ضمن این که این حمله را رخداد «ضد بشری» و «امری نابخشودنی» خوانده است، تأکید کرده است که حمله، ناشی از ضعف و ناتوانی نیروهای امنیتی موظف برای تامین امنیت این مراسم نیز بوده است. او خواهان بازجویی این نیروها شده و گفته است که عاملان حمله باید شناسایی و مجازات شوند.
واکنشها
حمله بر جمعیت غیرنظامیان در غرب کابل واکنشهای ملی و بینالملی را برانگیخته است. سفارت امریکا این حمله را «شرورانه» خوانده و محکوم کرده است. نمایندهگی ملکی (غیرنظامی) ناتو، ضمن محکومیت حمله گفته است که در امر مبارزه با تروریسم به مردم افغانستان کمک میکند. آلمان، هند، دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در کابل، بریتانیا و پاکستان این حمله را محکوم کردهاند.
ارگ ریاست جمهوری با انتشار اعلامیهای این حمله را «تروریستی» خوانده و گفته است که از سوی «دشمنان مردم افغانستان» انجام شده است. در اعلامیه از قول محمداشرف غنی آمده است: «این حمله بالای گردهمایی مردمی، جنایت ضدبشری و علیه وحدت ملی افغانستان است.»
سرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری حمله بر مراسم یادبود عبدالعلی مزاری را «حمله بر صلح، حمله بر وحدت ملی، حمله بر مردمان ملکی و بیدفاع افغانستان و حمله بر پیروان شهید مزاری» خوانده است. او از نیروهای امنیتی خواسته است که عاملان این حادث را هرچه زودتر شناسایی کرده و برای مردم افغانستان معرفی کنند و نیز به پنجه قانون بسپارند.
محمدحنیف اتمر، رحمتالله نبیل، حامد کرزی، صلاحالدین ربانی، عطامحمد نور و دیگر چهرههای سیاسی نیز این حمله را محکوم کردهاند و بر شناسایی عاملان آن تأکید ورزیدهاند.