پنجاهوپنجمین نشست سالانه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو سویس برگزار شده است. بررسی وضعیت حقوق بشری افغانستان آجندای روز چهارم این نشست بوده است. گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان، گزارش خود را ارایه کرده است. در گزارش او به نقض سیستماتیک و گسترده حقوق بشری زنان و دختران و اقلیتهای قومی و مذهبی از سوی طالبان بازتاب یافته است. طبق گزارش، جنایات طالبان علیه زنان باید در دادگاههای بینالمللی مورد بررسی قرار گیرد. این گزارش با استقبال برخی از جنبشهای اعتراضی زنان و فعالان حقوق بشر مواجه شده است. آنان این گزارش را جامع و انعکاسدهنده وضعیت بد حقوق بشری در افغانستان دانستهاند و از جامعه جهانی خواستهاند که به مطالبات مردم افغانستان بهویژه زنان و توصیههای این گزارش توجه جدی کنند. در این نشست، نمایندهگان شماری از کشورها و سازمانها بهشمول امریکا، عفو بینالملل و اتحادیه اروپا نیز وضعیت زنان و حقوق بشر را در افغانستان نگرانکننده توصیف کرده و از طالبان خواستهاند که به صورت فوری اقدامهای محدودکننده و نقضکننده خود را لغو کنند.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان، گزارش خود را در پنجاهوپنجمین نشست شورای حقوق بشر این سازمان ارایه کرده است. او در این گزارش، از جامعه جهانی خواسته است که به دلیل نقض سیستماتیک حقوق زنان پروندهای را علیه طالبان در دادگاه لاهه باز کنند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان گفته است: «کشورهای عضو کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان دارای اختیار هستند که در دادگاه لاهه به دلیل عدم رعایت کنوانسیون پروندهای را علیه طالبان باز کنند. من کشورهای عضو را تشویق میکنم که این مسیر قانونی را برای به چالش کشیدن نقض حقوق بشر در نظر بگیرند.»
آقای بنت افزوده است: «زنان و دختران از زندهگی عمومی حذف میشوند، مخالفتهای مسالمتآمیز تحمل نمیشود، خشونت و تهدید برای کنترل و القای ترس در جامعه استفاده میشود. اعدامها در ملأ عام و استفاده از تنبیه بدنی توسط طالبان، [جریان دارد] و گزارشهای موثق از قتلهای غیرقانونی، ناپدید شدن و شکنجه مخالفان رژیم، که با تبعیض و به حاشیه رانده شدن روبهرو هستند، وجود دارد، مانند جوامع به حاشیه رانده شده هزارهها.»
گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان گفته است: «مقامات حاکم [رژیم طالبان] یک نظام را ایجاد کردهاند که در آن تبعیض، جداسازی، سرکوب و طرد زنان و دختران نهادینه شده است. من دیدگاه قبلی خود را تکرار میکنم که وضعیت برابر است با آزارواذیت گسترده برمبنای جنسیت، که در اساسنامه رم جنایت علیه بشریت تلقی میشود. من جلوتر میروم و میگویم که ممکن است این وضعیت بهعنوان آپارتاید جنسیتی توصیف شود.»
آقای بنت تصریح کرده که شهروندان افغانستان پیوسته با او تماس میگیرند و خواستار عدم عادیسازی روابط جهان با طالبان میشوند.
در گزارش بنت تاکید شده که طالبان به تعهدات خود در مورد اعلام «عفو عمومی» پابند نماندهاند و به اعدام و شلاق زدن متهمان در ورزشگاهها ادامه دادهاند. او این رفتار طالبان را خلاف قوانین بینالمللی و تعهدات افغانستان به میثاقهای بینالمللی دانسته است.
گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان تاکید کرده که طالبان هیچ نوع مخالفت را نمیپذیرند و هر کسی که صدای مخالف داشته باشد، به شکل خودسرانه توقیف و شکنجه میشود. او همچنان افزوده که در اکتوبر سال گذشته طالبان به او اجازه سفر به افغانستان را ندادهاند و به همین دلیل درخواست سفر به افغانستان به تعویق افتاده است.
در گزارش آقای بنت آمده است: «آینده افغانستان باید شامل مشارکت کامل، برابر و معنادار و احترام به حقوق بشر مردمش با همه تنوع آن، از جمله در رابطه با جنسیت و تمام اقلیتهای زبانی، قومی، مذهبی و سایر اقلیتها باشد. بهویژه، رفتار اسفناک با زنان و دختران در افغانستان بیمثال است.»
گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان از سخنرانان در نشست شورای حقوق بشر خواسته است: «در کنار هم برای حقوق بشر مردم افغانستان بایستید. مردم افغانستان شایسته تصمیمگیری و مشورت در راه رسیدن به افغانستانی هستند که در آن تعهدات بینالمللی حقوق بشری آنها رعایت میشود.»
آقای بنت میزان بالای خودکشی دختران جوان بهویژه در جنوب کشور را شوکهکننده توصیف کرده است. او گفته است: «برخی گزارشها نشان میدهد که ۵۰ درصد از خودکشیها در میان دختران جوان رخ میدهد.»
گزارشگر ویژه سازمان ملل برای نظارت از وضعیت حقوق بشر در افغانستان میگوید که اتهاماتی مبنی بر خشونت و بدرفتاری بهشمول سوءاستفاده جنسی علیه کودکان در برخی از مدارس دینی وجود دارد. او تصریح کرده که براساس گزارشها، این بدرفتاریها توسط معلمان مدارس دینی صورت میگیرد و آنان به دلیل حمایت طالبان از اعمال خود معافیت دارند.
همچنان نصیراحمد اندیشه، سفیر و نماینده دایمی افغانستان در سازمان ملل در ژنو سویس، تاکید کرده که افغانستان در تاریکی و انزوا فرو رفته است. به گفته او، طالبان نه تنها حقوق مدنی و سیاسی مردم افغانستان، بلکه حقوق اقتصادی و فرهنگی آنان را نیز نقض کردهاند.
آقای اندیشه افزوده است که طالبان تجلیل از جشن نوروز را منع کردهاند، در حالی که از این جشن فرهنگی و تاریخی در تمام منطقه تجلیل و گرامیداشت صورت میگیرد. او با اشاره به تشدید محدودیت طالبان در زمینه منع گرفتن عکس، تاکید کرده که این اقدام کار رسانهها را بیشتر از قبل محدود میکند. او افزوده است: «مردم میخواهند اعضای این شورا به اعلامیه جهانی حقوق بشر پابند باشند، به اصول جهانشمول بودن و جهانی بودن حقوق بشر. و قتی که درباره افغانستان تصمیم میگیرند، از حقوق بنیادی بشری دفاع کنند نه برای رسیدن به اهداف دیگر.»
نماینده دایمی افغانستان در سازمان ملل در ژنو سویس تاکید کرده که با توجه به نقض گسترده حقوق بشر از سوی طالبان، اعضای جامعه بینالمللی در «چهارمین سالگرد توافق شوم دوحه» به طرف بهرسمیت شناختن طالبان حرکت نکنند.
در همین حال، گزارش ریچارد بنت با استقبال شماری از جنبشهای اعتراضی زنان و فعالان حقوق بشری مواجه شده است. به گفته آنان، این گزارش به ابعاد گسترده نقض حقوق بشر در افغانستان پرداخته و پیشنهادات خوبی را به کشورها برای پاسخگوکردن طالبان مطرح کرده است.
فریما نوابی، پژوهشگر امور حقوق بشر و دیپلمات پیشین، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «گزارش ریچارد بنت در شرایط فعلی یکی از بهترین گزارشهایی است که میتوان توقع داشت.»
این پژوهشگر امور حقوق بشر میافزاید که وضعیت بد حقوق بشری زنان و دختران، کودکان و اقلیتهای مذهبی و قومی در این گزارش بازتاب یافته است. او با اشاره به موارد آزارواذیت زنان و کودکان در این گزارش، آن را غنی توصیف میکند.
خانم نوابی تصریح میکند که تاکید دوامدار آقای بنت بر بررسی پرونده نقض حقوق بشری طالبان در دادگاههای بینالمللی، قابل ستایش است. به گفته او، اتحادیه اروپا، آسترالیا و برخی از کشورهای دیگر غربی ابراز آمادهگی کردهاند که پرونده نقض حقوق بشری طالبان را علاوه از دادگاههای بینالمللی در دادگاههای داخلی خود نیز مورد پیگیری قرار دهند. او با اشاره به بهرسمیت شناختن آپارتاید جنسیتی که توسط طالبان اعمال شده، میافزاید که حمایت دولتها از گزارش ریچارد بنت این مساله را روشن ساخت که دیگر گزارشها بهعنوان یک گزارش باقی نخواهد ماند، بلکه اقدامات عملی نیز صورت خواهد گرفت.
خانم نوابی تاکید میکند که پیگیری بهرسمیت شناختن آپارتاید جنسیتی و جنایات ضدبشری طالبان، نیاز به کار مدنی جدی و دوامدار فعالان حقوق بشر و مدافعان حقوق زنان دارد که از تلاشهایشان در این راستا دست برندارند.
جنبش زنان مقتدر افغانستان نیز با انتشار بیانیهای از گزارش ریچارد بنت استقبال کرده است. این جنبش درخواست گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در پیوند به بررسی نقض حقوق بشر در افغانستان از سوی دادگاه لاهه را نتیجه ایستادهگی، فداکاریها و قربانیهای مردم افغانستان بهویژه زنان معترض دانسته است.
از سوی دیگر، راگوپاتی اینیان ایلانگو (Ragupathy Iniyan Ilango)، نماینده سازمان عفو بینالملل، در این نشست گفته که محدودیتهای اعمال شده طالبان بر زنان که از سوی این نهاد مستند شده، میتواند مصداق جنایت علیه بشریت باشد. نماینده این سازمان در سخنرانی خود گفته است: «ناپدید شدن اجباری، دستگیریهای اجباری، قتلهای فراقانونی، شکنجه و بازداشتهای خودسرانه [جریان دارد] که عمدتاً هزارهها و تاجیکها هدف حملههای طالبان یا گروههای دیگر قرار میگیرند.»
سازمان عفو بینالملل تاکید کرده که وضعیت اقلیتها از زمان تسلط طالبان بر افغانستان بدتر شده است. این سازمان از شورای حقوق بشر خواسته مکانیسمی را ایجاد کند که به وضعیت بد حقوق بشری در گزارشها و قطعنامههای بعدی این سازمان رسیدهگی کند. عفو بینالملل همچنان خواستار تشکیل نهادی شده که شواهد نقض حقوق بشری طالبان را مستند و حفظ کند و نیز این گروه را در قبال آن پاسخگو سازد.
همزمان، توماس واگنر، نماینده اتحادیه اروپا در شورای حقوق بشر، با ابراز نگرانی از وضعیت رو به زوال حقوق بشر در افغانستان، گفته که محدودیتهای طالبان علیه زنان و هزارهها را محکوم میکند. او افزوده که تبعیض و سرکوب براساس قومیت و جنسیت در افغانستان برای اتحادیه اروپا قابل قبول نیست.
کریستین تودیک، نماینده فرانسه، با نگرانی از وضعیت بد حقوق بشری در افغانستان، خواستار لغو همه احکام محدودکننده طالبان شده است. او گفته که فرانسه در کنار مردم افغانستان خواهد ایستاد و از آنان حمایت خواهد کرد. به گفته او، طالبان مانع رسیدن کمکهای فرانسه به افراد آسیبپذیر در افغانستان شده است.
میشل تیلور، نماینده امریکا در شورای حقوق بشر سازمان ملل، تاکید کرده که کشورش از وضعیت رو به زوال حقوق بشر در افغانستان مایوس است. به گفته او، طالبان تمام فرصتها را از زنان و دختران گرفتهاند و این اقدامات طالبان بحران انسانی و اقتصادی را در افغانستان وخیمتر کرده است.
نماینده امریکا افزوده است: «ما شاهد گزارشهای معتبر از وضعیت وحشتناک حقوق بشر در افغانستان بودیم، از جمله توقیفهای خودسرانه، اعدامها و شلاق زدنها و قتل فراقانونی اعضای حکومت پیشین. جامعه بینالمللی باید یکصدا بماند تا این تدابیر محدودکننده را لغو کنند. چون ادامه حیات افغانستان متکی به این است که همه در تصمیمگیریها شریک باشند.»
کاترینا استاش (Katharina Stasch)، نماینده آلمان در شورای حقوق بشر، گفته است که نقض حقوق بشر بهویژه نقض حقوق زنان توسط طالبان در جهان بیسابقه است. او خواستار توقف فوری نقض حقوق بشر توسط طالبان شده است. به گفته او، رفتارهای خشونتآمیز طالبان در هفتههای اخیر تشدید شده و بیشتر زنان و دختران تاجیک و هزاره به اتهام رعایت نکردن احکام پوشش این گروه، به شکل خودسرانه و اجباری توقیف شدهاند. او از اعدامها و مجازاتهای فزیکی و بدنی در محضر عام از سوی طالبان انتقاد کرده و گفته که این گروه حقوق مردم را پامال میکند و توجهی به رفاه آنان ندارد.
همچنان آکسلی لامین ماکی ( Akseli Lamminmaki)، نماینده بخش زنان سازمان ملل متحد، در این نشست سخنرانی کرده است. او گفته که صدای زنان و دختران در افغانستان باید شنیده شود و جامعه بینالمللی از بهرسمیت شناختن طالبان، طبق خواست زنان خودداری کنند.
گفتنی است که طالبان گزارش ریچارد بنت را تبلیغات علیه خود دانستهاند. این در حالی است که اکثریت فعالان حقوق بشری و زنان معترض از این گزارش استقبال کردهاند.