هرچند نظامیان ایالات متحده امریکا از احتمال افزایش حملات گروه داعش در تابستان سال روان خورشیدی هشدار داده بودند، اما ظاهراً حملات این گروه با سرد شدن هوا شدت گرفته است. تنها در جریان دو ماه و هفت روز گذشته دستکم 96 تن در پی حملات گروه داعش در افغانستان کشته شدهاند. در این میان 73 تن غیرنظامی و 23 تن عضو طالبان بودهاند. افزون بر کشتهگان، در این مدت 141 غیرنظامی و 21 جنگجوی طالب زخم برداشتهاند. تنها در دو روز گذشته دو حمله مسلحانه و یک حمله انفجاری در کابل و ننگرهار صورت گرفته است. این سه حمله تلفات جانی و مالی برجای گذاشته است. با این حال، شهروندان از ادامه ایندست حملات ابراز نگرانی میکنند و خواهان تأمین امنیت در کشورند. چهرههای سیاسی به این باورند که افغانستان به میدان رقابت استراتژیک قدرتهای بزرگ بدل شده و از دایره کنترل طالبان بیرون است.
براساس گزارشها، حوالی ساعت 4:00 عصر شنبه، 12 قوس، انفجار نیرومندی در مربوطات ناحیه اول شهر جلالآباد، مرکز ولایت ننگرهار، رخ داد. رییس اطلاعات و فرهنگ طالبان در ننگرهار تایید میکند که در نتیجه این انفجار شش غیرنظامی زخمی شدهاند. این انفجار ناشی از موادی بوده که در نزدیکی دکان چرن سینگ، یگانه هندوی باقیمانده در این ولایت، جابهجا شده بود. باشندهگان محل میگویند که این انفجار به حدی نیرومند بوده که شیشه پنجرههای خانهها و دکانهای همجوار را شکستانده و به باشندهگان محل آسیب مالی وارد کرده است. مسوولان محلی طالبان همچنان از کشف و خنثاسازی دو ماین دیگر در نزدیکی محل این رویداد خبر دادهاند. هرچند مسوولیت این حمله را تاکنون فرد یا گروهی برعهده نگرفته، اما بیشتر ایندست حملات را شاخه خراسان گروه داعش برعهده میگیرد.
در کنار این، سفارت پاکستان در منطقه کارته پروان کابل سه روز پیش (جمعه، 11 قوس) گواه یک حمله مسلحانه بوده است. گفته میشود مهاجمان قصد ترور عبیدالرحمان نظامانی، سفیر پاکستان را داشتند، اما موفق نشدند. مقامهای پاکستانی گزارش دادهاند که آقای نظامانی در حال گشتزنی در داخل محوطه سفارت بوده که آماج گلولهباری قرار گرفته است. در نتیجه این حمله یکی از محافظان سفارت پاکستان به نام اسرارمحمد زخمی شده است. گزارش شده که تیراندازی از ساختمانی در نزدیک این سفارت صورت گرفته است. طالبان نیز اعلام کردهاند که پس از تیراندازی، نیروهای این گروه به محل رسیده و یک فرد مظنون را با دو میل سلاح از ساختمانی در نزدیکی سفارت پاکستان، بازداشت کردهاند.
وزارت خارجه پاکستان سوءقصد به جان سفیرش در کابل را «خطای امنیتی جدی» عنوان کرده و این رویداد را بسیار نگرانکننده خوانده است. این وزارت روز جمعه، ۱۱ قوس، در خبرنامهای گفته است که سفیر طالبان در اسلامآباد را در پیوند به تیراندازی بالای سفارتش در کابل احضار کرده است. وزارت خارجه پاکستان تاکید کرده که تامین امنیت و حفاظت از نمایندهگیهای دیپلماتیک و کارمندان پاکستان برعهده «دولت موقت» افغانستان است. حمله بر سفارت پاکستان در کابل واکنشهای گستردهای را در پی داشته است. مقامهای ایالات متحده امریکا، بریتانیا و شماری از کشورهای دیگر این حمله را محکوم کردهاند.
هرچند شاخه خراسان گروه داعش مسوولیت این حمله را برعهده گرفته، اما دولت پاکستان به اعلامیه این گروه با دیده شک مینگرد. وزارت خارجه پاکستان تصمیم گرفته تا این حمله را بهگونه مستقل در مشورت را طالبان بررسی و ادعای گروه داعش را راستآزمایی کند. دولت پاکستان درباره چگونهگی بررسی این قضیه جزییات ارایه نکرده است. ممتاز بلوچ، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان، گفته است که این حمله یادآوری دیگری از تهدیدی است که تروریسم برای صلح و ثبات در افغانستان و منطقه ایجاد میکند.
در مورد دیگر، دفتر مرکزی حزب اسلامی واقع در منطقه دارالامان شهر کابل نیز روز جمعه، 11 قوس، گواه یک حمله مسلحانه بود. در این رویداد دو مهاجم مسلح هنگام ادای نماز جمعه به مسجدی در محوطه دفتر حزب اسلامی حمله کردند. هدف این مهاجمان ترور گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی، خوانده شده، اما به او آسیبی نرسیده است. طبق گزارشها، در نتیجه زدوخورد مسلحانه میان مهاجمان و محافظان گلبدین حکمتیار، یک نمازگزار کشته و دو تن دیگر زخمی شدهاند. آقای حکمتیار در پیامی تصویری ضمن محکومیت این حمله گفته است که مهاجمان انتحاری با لباس زنانه خود را به نزدیکی مسجد رسانده بودند، اما پیش از انفجار مواد همراهشان توسط محافظان او از پا درآورده شدهاند.
امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، یک روز پس از این حمله به دیدار رهبر حزب اسلامی رفته و در مورد تامین امنیت بیشتر، بازداشت و مجازات عاملان این حمله به او اطمینان داده است. حامد کرزی، رییس جمهور پیشین و عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه پیشین، حمله بر دفتر حزب اسلامی را محکوم کردهاند.
انفجار در مدرسه الجهادیه
همچنان روز چهارشنبه، 9 قوس، انفجار مرگباری در مدرسه الجهادیه شهر ایبک، مرکز ولایت سمنگان، رخ داد. این انفجار هنگام ادای نماز چاشت رخ داد و دهها کشته و زخمی برجای گذاشت. یوناما در تازهترین گزارش خود اعلام کرده که در پی این انفجار 19 تن کشته شده و 23 تن دیگر زخم برداشتهاند. 20 کودک نیز در میان قربانیان این رویداد شاملاند.
انفجار در داخل مسجد در شهر ایبک واکنش شماری از چهرههای سیاسی داخلی و خارجی را برانگیخته است. رینا امیری، نماینده ویژه امریکا برای زنان افغانستان، در توییتی حمله بر مدرسه الجهادیه را «وحشیانه» توصیف کرده و افزوده است: «حمله وحشیانه در سمنگان که منجر به کشته و زخمی شدن دهها تن، عمدتاً کودکان شد، بسیار دلخراش است. چنین خشونت ناجوانمردانه علیه کودکان حمله به آینده افغانستان است و باید متوقف شود.» همچنان کرن دیکر، کاردار سفارت امریکا برای افغانستان، این حمله را «نفرتانگیز» خوانده و گفته است که کودکان افغان باید گرامی داشته شوند و از آنان محافظت صورت گیرد.
یوناما از بررسی همهجانبه چگونهگی این انفجار مرگبار خبر داده و از مسوولان این مدرسه خواسته است تا در این زمینه پاسخگو باشند. تاکنون فرد یا گروهی مسوولیت این انفجار را برعهده نگرفته است.
حملههای مسلحانه در هرات
فعالیتهای گروههای مسلح از چندی به اینسو در ولایت هرات افزایش یافته است. گفته میشود گروه داعش قصد دارد به این ولایت ریشه بدواند، طالبان اما حضور فزیکی داعش در کشور را رد کردهاند. منابع محلی در سوم قوس از حمله افراد مسلح بر یکی از پاسگاههای طالبان در ولایت هرات خبر دادهاند. این حمله در منطقه چهارباغ فیروزه از مربوطات ولسوالی انجیل صورت گرفت. در نتیجه این حمله مسلحانه چهار تن از نیروهای طالبان کشته و سه تن دیگر آنان زخمی شدهاند. تاکنون مشخص نیست چه گروهی بر پاسگاه طالبان حمله کرده است. طالبان نیز در این مورد چیزی نمیگویند.
از آن پیش موتر کاستر حامل کارمندان قولاردوی الفاروق طالبان در هرات مورد حمله مسلحانه قرار گرفت. این حمله در 7 عقرب صورت گرفت و در نتیجه آن پنج عضو گروه طالبان کشته شدند و 18 تن دیگر زخم برداشتند. گروه داعش مسوولیت آن حمله مسلحانه را برعهده گرفته و توضیح داده که یکی از جنگجویان این گروه بالای سرنشینان این کاستر شلیک کرده است.
در رویدادی دیگر، افراد مسلح بر یک پاسگاه طالبان در منطقه فرقه شهر در هرات حمله کردند. باشندهگان محل میگویند که درگیری میان افراد مسلح و جنگجویان طالبان از حوالی ساعت 3:00 بامداد تا نیمههای روز پنجم عقرب ادامه داشته است. منابع محلی به روزنامه ۸صبح میگویند که در نتیجه این حمله، ۱۴ جنگجوی طالبان کشته شدهاند. مسوولان طالبان در هرات تاکنون در این مورد ابراز نظر نکردهاند.
از این پیش یک رویداد خونین دیگر در منطقه دشت برچی کابل نیز دهها کشته و زخمی برجای گذاشت. براساس گزارشها، مهاجمان مسلح دو ماه و هفت روز پیش (جمعه، 8 میزان) آموزشگاه کاج در غرب کابل را آماج حمله انتحاری قرار دادند. در نتیجه این حمله دستکم 53 تن کشته شدند و 110 تن دیگر زخم برداشتند. بیشتر قربانیان این رویداد را دانشآموزان دختر شکل میدهند.
این حمله نیز واکنشهای تند شخصیتهای سیاسی، نهادهای بینالمللی و جامعه جهانی را در پی داشت. سازمان عفو بینالمللی با نشر خبرنامهای این حمله را هولناک توصیف کرده و گفته است که ایندست حملهها بر مناطق اقلیت هزاره بیانگر ناتوانی شرمآور و شکست مطلق طالبان در حفاظت از شهروندان افغانستان است.
طالبان این حمله را به گروه داعش نسبت داده و گفته است که عاملان آن را به رگبار بستهاند. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، به تاریخ 30 میزان از عملیات نظامی در مربوطات حوزه هشتم امنیتی شهر کابل خبر داد. او گفت که این عملیات بر یکی از مخفیگاههای شاخه خراسان داعش انجام شده و در نتیجه آن شماری از جنگجویان این گروه کشته شدهاند. مجاهد توضیح داد: «داعشیهای کشتهشده در این عملیات کسانی بودند که در انفجارهای اخیر در مسجد وزیر محمداکبر خان، کورس تعلیمی کاج در دشت برچی و بعضی جنایات دیگر علیه مردم ملکی دست داشتند.»
واکنش شهروندان و سیاستمداران
با این حال، شماری از شهروندان از ادامه حملات داعش در مساجد، تکیهخانهها، خانقاهها و اماکن عمومی ابراز نگرانی میکنند. نگرانی شهروندان در موترهای مسافربری شهری، مجالس خصوصی و دورهمیهای دوستانه همواره سر زبانها است. هرچند آنان خواهان تأمین امنیت در کشورند، اما از طالبان انتظار ندارند تا امنیت آنان را تأمین کنند.
شماری از چهرههای سیاسی که در نشستی زیر عنوان «نشست امنیتی هرات» در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، جهت گفتوگو پیرامون نظام سیاسی فراگیر و ارایه راهحل برای چالشهای موجود در افغانستان گرد آمده بودند، در حاشیه این نشست تذکر دادند که طالبان توانایی تأمین امنیت افغانستان را ندارند. احمد مسعود، رهبر جبهه مقاومت ملی، هشدار داده است که افغانستان به مرکز تروریسم و محل سربازگیری گروههای تروریستی بدل شده است. مسعود افزوده است: «حوادث نزدیک به ۱۶ ماه گذشته در افغانستان و یافتههای کارشناسانه دو روز گفتوگوی امنیتی هرات در شهر دوشنبه حاکی از آن است که طالبان در ادعای خود برای آوردن صلح و ثبات در کشور شکست کامل خورده و قادر به کنترل اوضاع نیستند.» افراسیاب ختک، رهبر حزب «عوامی ملی» پاکستان نیز در این نشست گفته است که افغانستان به میدان رقابت استراتژیک قدرتهای بزرگ تبدیل شده است. ختک همچنان گفته است که طالبان دوام نمیآورند؛ زیرا «افراطی و بدوی»اند و توانایی دولتداری را ندارند.
فرهاد سلیم، معاون وزارت امور خارجه تاجیکستان، نیز در این نشست از افزایش فعالیتهای تروریستی در خاک افغانستان ابراز نگرانی کرده و بر تشکیل نظام سیاسی فراگیر در افغانستان تأکید کرده است.
اینهمه در حالی است که جنرال کنت مکنزی، رییس ستاد فرماندهی مرکزی ارتش ایالات متحده امریکا، در ماه حوت سال گذشته خورشیدی در صحبت با کمیته نیروهای مسلح سنای این کشور درباره ازسرگیری فعالیت گروه داعش در تابستان سال 1401 در افغانستان هشدار داده بود. مکنزی گفته بود که طالبان در تلاشهای خود برای سرکوب داعش در این کشور «شکست میخورد» و محتمل است که با نزدیک شدن تابستان، حملات تروریستی داعش در این کشور افزایش یابد.