هنیه تورکیه ده
تورکیه اوشبو هفته باشلنیشیده حماس نینگ سیاسی بولیم باشلیغی اسماعیل هنیه و اوشبو گروه برچه ییریک رسمی‌لری نینگ میزبانی اېدی. تورکیه جمهور باشلیغی رجب طیب اردوغان استانبول شهری نینگ دلمه‌باغچه سرایی ده اولر نینگ مخصوص شکلده کوتیب آلدی. البته اردوغان اۉتگن هفته باشلنیشیده ترقیات و عدالت حزب اعضالری نینگ ییغیلیشیده بیرگن بیاناتیده غرو و قتیق بیانات‌لری بیلن یقینده حماس ییریک رسمی‌لریدن میزبان‌لیک قیلیشیدن خبر بیرگن اېدی. بو غزه اوروشی باشلنیشیدن سۉنگ اردوغان نینگ هنیه بیلن بیرینچی اوچره‌شووی دیر. حماس نینگ انقره ده سیاسی دفتری بولمسه ده، بیراق رسمی‌لری هردایم اوشبو مملکت گه باریب کېله‌دیلر. ۷ اکتوبر هجومی یوز بیرگچ هنیه تورکیه ده بولگنی اېتیلگن. هجومدن سۉنگ الجزیره ترماغی تامانیدن ترقه‌لگن ویدیو گه کوره، او و همراه‌لری شکرانه نماز اوقیماقده‌لیکلرینی کورسته‌دی، بو ویدیو تورکیه ده آلینگن‌لیگی ادعا بولگن. اېریم گزارش‌لر اساسیده، اردوغان مذکور هجومدن سۉنگ حماس ییتکچیلریدن یاشیرینچ شکلده مملکتینی ترک اېتیشینی اېسته‌گن.
تورکیه نینگ حماس باشلیغ‌لریدن میزبان‌لیک قیلیشی ایکّی مقصد نی اېزلشی ممکن:
۱- انقره نینگ هنیه و همراه‌لریدن مهمان‌لیک قیلیشی شبهه‌سیز غزه اوروشی و قنده‌ی چېک قوییلیشی گه باغلیق دیر. عین‌حالده امریکا قۉشمه ایالتلری، مصر و قطر انچه دن بېری غزه ده آتیش کېسین برقرار اېتیلیشی اوچون تلاش اېتماقده‌لر، لېکن حاضرگچه نتیجه بیرمه‌گن. اسراییل و امریکالیکلر حماس نی و بو گروه اېسه بوتوغریده بیرگن وعده‌لری گه عمل قیلمسلیکّه عیبله‌یدی. مصر و قطر هم مذکور ایکّی مملکت نینگ حماس گه باسیم کېلتیریش گه دایر اېستکلری گه تن بیریشمه‌گن. ایتیلیشیچه، حماس ییتکچیلری دوحه دن باشقه مملکت گه نقل مکان قیلیش‌لری کوتیله‌دی، بو جریان تېزلیک بیلن عملگه آشیریلیشی قولی کوریلمه‌یدی؛ گرچند بوتوغریده امریکا نینگ باسیم‌لری گه بی‌فرق بولیش ممکن‌سیز دیر.
قطر رسمی‌لری اۉتگن هفته چهارشنبه کونی قتیق و ندامتلی سۉزلری بیلن غزه ده آتیش کېسین برقرار اېتیلیشی اوچون واسطه‌چیلیک قیلیش خصوصیده موضع‌لرینی قیته کوریب چیقیش‌لریدن خبر بیردیلر. قطر باش وزیری و تشقی ایشلر وزیری محمد بن عبدالرحمان آل‌ثانی، خبری کنفرانس ده ایتیشیچه: «بو واسطه‌چیلیک تار سیاسی منفعت‌لر اوچون سوءاستعمال قیلینه‌دی. بو قطر نینگ اۉز رولینی تولیق بهالش گه سبب بوله‌دی.» قطر رسمی‌لری، امریکا کانگرسیده دموکرات وکیلی استنی هویر: «جوبایدن دولتی دوحه بیلن مناسبتینی که حماس حامیسی سنله‌دی، قیته کوریب چیقیشی کېره‌ک.» دیگن بیاناتی گه مناسبت بونده‌ی دیگنلر.
منبعلردن بیرقطاری نینگ گزارشی اساسیده، دوحه رسمی‌لری مملکتلری نینگ اعتبارینی سقلش اوچون واسطه‌چیلیک جریان دن آرتگه چېکینیش‌لری ممکن؛ بونده‌ی حالده مذاکره‌لر جریانی قیینچیلیک بیلن دوچ بولیشی ممکن. دوحه آرتگه چېکینگن حالده، تورکیه اوچون اۉرین بوشه‌یدی؛ بو مملکت نینگ حماس و اسراییل بیلن مناسبتی یخشی؛ رجب طیب اردوغان اسراییل باش وزیری بنیامین نتانیاهو بیلن لفظی تارتیشووی ینگی‌لیک اېمس. قطر بیر رسمی‌سی مملکتی نینگ موضوع‌سی قیته کوریب چیقیلیشینی بیان قیلگچ، دوحه ده تورکیه تشقی ایشلر وزیری هاکان فیدان، ساعت‌لرچه ایشیکلر آرقه‌سیده هنیه بیلن مذاکره قیلماقده اېدی. بو اوچره‌شوودن سۉنگ، حماس تامانی ۱۹۶۷ ییل آلدینگی چېگره‌لرده فلسطین دولتی شکللنیش گه طرفدارلیگیدن خبر بیردی. شونینگدیک او فلسطین دولتی شکللنیشیدن کېین، حماس سیاسی حزب گه اېلنیب و حربی بولیمینی بیکار قیلیشینی معلوم قیلدی. قطر قلبیده تورکیه‌لیک اوشبو رسمی نینگ بیاناتی مملکتی نینگ واسطه‌چیلیک قیلیش گه علاقه‌مندلیگیدن درک بیرهدی. تورکیه بیرینچی کونلرده واسطه‌چیلیک قیلیش جریانی گه قوشیلیش طرفداری اېدی، بیراق طلبی گه اعتبار بیریلمه‌دی. انقره نینگ واسطه‌چیلیک قیلیش اېسته‌گی حاضرگچه نامعلوم.
۲- اردوغان سۉنگی کونلرده فلسطین‌لیکلردن دفاع قیلیب و اسراییل گه باسیم کېلتیرمسلیک اوچون تورکیه ده حامیلری نینگ تنقیدی بیلن یوزمه یوز اېدی. فاتح اربکان ییتکچیلیگیده ینگی تینچلیک حزب سایه‌سیده تندرو اسلام‌گرالر ییغیلیب غزه اوروشی گه دایر تورکیه نینگ سیاستینی ایکّی یوزلیک دیب و اسراییل بیلن سودا مناسبتلری دوام اېتیشیدن تنقید قیلدیلر. بو تنقیدلر نینگ سایه‌سی تورکیه بلدیه‌لر سیلاوی اوستیگه تاثیر قیلگنی سېزیله‌دی. ینگی تینچلیک حزب فلسطین مساله‌سی بهانه‌سیده سیلاو گه اوچینچی اۉرین گه قرار تاپدی، اردوغان یانیده قالگنده اېدی، اونینگ حزبی ایکینچی پله گه سقوط قیلمسلیگی ممکن اېدی.
رجب طیب اردوغان محلی سیلاو گه ترقیات و عدالت حزب بای بیریشینی قبول قیلگچ، طرفدارلری آره‌سیده نطق سۉزلب قیینچیلیک و بوش‌لیک حل اېتیلیشیدن خبر بیردی: « محلی سیلاو گه اېسته‌گن نتیجه گه اېریشه آلمه‌دیک. خطالریمیزنی اصلاح قیله‌میز. کمچیلیک‌لریمیزنی هم اصلاح قیله‌میز. محلی سیلاو نتیجه‌لریدن سۉنگ، اۉزیمیزنی تېکشیره‌میز و اهالی تامانیدن یوللنگن پیاملرنی هم تېکشیریشی‌میز ممکن.» کورینیشیچه حماس ییتکچیلیکلریدن میزبان‌لیک قیلیش اردوغان آلدین بیان قیلگن کمچیلیک‌لرنی برطرف قیلیش نی افاده قیلیشی ممکن.هنیه تورکیه گه بارمسدن آلدین اردوغان عدالت و ترقیات حزب اعضالری بیلن اۉتکزگن ییغیلیشده، حماس نی ېنه بیر بار آزادبخش گروه اته‌ب و تورکیه جمهوریتی شکللنیشیدن آلدین آناتولینی قوتقرگن آزادی بخش حرکت گه قیاسله‌دی. اردوغان اوشبو ییغیلیشده ایتیشیچه: «فلسطین آرمان‌لریدن دفاع قیلیش گه دوام بیره‌من و تېریک اېکنمن حتا یالغیز بولسم هم مظلوم فلسطین خلقی نینگ آوازی بوله‌من.»
البته بو بیانات دن آلدین تورکیه سودا وزیرلیگی اسراییل نینگ ۵۴ قلم تواری گه چېکلاو یره‌تیلگنیدن خبر بیرگن اېدی؛ بو اقدام اسراییل تشقی ایشلر وزیرلیگی نینگ مناسبتی بیلن سبب بولدی: «بیز دوست مملکتلر اینیقسه امریکا و امریکا قۉشمه ایالتلریده اسراییل طرفداری بولگنلر بیلن تورکیه ده فعالیت‌لرینی توخته‌تیش اوچون علاقه قوره‌میز.» البته ینگی تینچلیک حزب رهبری اردوغان دولتی نینگ اقدامی گه مناسبت بیلدیریب و اونی کیچ دیب اته‌گن. بولر نینگ برچه‌سی تورکیه نیچه مراتبه اسراییل بیلن سیاسی مناسبتینی تعلیق قیلدی، بیراق ایکّی تامان آره‌سیده سودا حجمی کوندن-کونگه آرتیب بارماقده اېکن بیان بولگن.
