د افغانستان د سوېلي ولايتونو خلک شکايت کوي چې د نورو کلونو په پرتله سږکال د څارويو بیې ډېرې لوړې شوې او اخیستل یې د هر چا تر وسې نه ده پوره. د دغه ولايت اوسيدنکي وايي چې د څارويو په بازارونو کې د طالبانو له خوا د څارويو له ماليکانو د پیسو اخيستل، بهرنيو هېوادونو ته د څارويو قاچاق، د افغانيو د ترويج په برخه کې د طالبانو کمزوری مديریت او د خلکو اقتصادي ستونزې هغه لاملونه دي چې سږکال يې د نورو کلونو په پرتله د څارويو بیو په لوړېدو کې د پام وړ بدلون راوستی دی.
د کندهار ولايت يو اوسيدونکی محمدقاسم (مستعار نوم) وايي، د تېرو کلونو په پرتله سږکال د څارویو بیې لوړې شوي او خلک يې وس نه لري چې د اختر د قربانيو لپاره څاروي واخلي. نوموړی زیاتوي: «سږکال د اختر قربانۍ لپاره د څارویو بیې ډېرې لوړې شوي. زه فکر نه کوم چې سږکال دې زیات شمېر خلک د قربانۍ په موخه څاروي واخلي، ځکه د هيچا وس پرې نه رسېږي. ډېرو خلکو دا فکر کاوه چې سږکال ورښتونه وشول او هيلې وې چې د څارويو بیې به کښته شي؛ خو بس هغه ډول ونه شول او بیې لوړې دي.»
د کندهار ګاونډ هلمند اوسيدونکي هم د اختر د قربانيو لپاره د څارويو د بیو له لوړېدو څخه شکايت کوي او وايي چې لامل يې د افغانيو د ترويج په برخه کې د طالبانو کمزوری مديريت دی. د مرکز لښکرګاه يو اوسيدونکي حضرت الله ۸صبح سره په خبرو کې وويل چې سږکال د څاريو د پاکستان تېر کال ته ورته دی، ځکه هغه مهال هلته هم د څارویو بیې بیخې لوړې شوې وې.
دی وايي، که څه هم په هلمند ولايت کې د طالبانو له خوا د بهرنيو اسعارو پر کارونې بنديز لګولی شوی، خو زیاتوي چې هټیوالو او سوداګرو په افغانيو د هر ډول توکو بیې لوړې کړي او طالبان د بیو په کنټرول کې پاتې راغلي دي. د هغه په خبره، د تېرو کلونو په پرتله دوه برابره د اختر لپاره د څارویو بیې لوړې شوې دي.
هغه په همدې تړاو وویل: «اصلي لامل د افغانیو پر ځای د پاکستاني کلدارو کارول دي. تېر کال چې په کومو بیو دلته څاروي په کالدارو پیدا کېدل؛ خو سږکال په هغه اندازه په افغانيو پیدا کېږي، کله چې کالدارې بندي شوې دي، هره شی په افغانيو هماغه خپل قیمت کې دی. د هيچا وس پرې نه رسېږي.
د هلمند تر څنګ د روزګان ولایت اوسېدونکي هم د قربانۍ په رارسېدو سره د څارویو له لوړو بیو شکایتونه کوي او وايي چې د څارويو په بازارنو کې د طالبانو له خوا څارويو د سوداګرو څخه د مالي په نوم پیسې اخيستل کېږي چې له کبله یې د څارويو سوداګر اړ کېږپ څو د اختر د قربانۍ لپاره په لوړ قيمت څاروي پر خلکو پلوري. د دغه ولايت يو اوسيدونکی اميرمحمد وايي چې د افغانستان په ټولو بازارونو کې د څارويو د پلور پرمهال د طالبانو ښاروالۍ له خلکو څخه د راکړي ورکړې پر وخت باج اخلي.
دی زیاتوي: «يو بل لامل يې دا دی چې په ګنج بازارونو کې چې هر څاروي يو څوک وپلوري د ښاروالۍ کسان ورته راځي او پیسې ترې اخلي. ورته وايي دا زموږ حق دی، ځکه سږکال د اختر قربانۍ څاروي په لوړ قيمت دي.»
بل خوا د زابل اوسېدونکي وايي چې سږکال په دغه ولایت کې ځکه کم شمېر خلکو د اختر قربانۍ ته چمتووالی نیولای چې اقتصادي ستونزې یې زیاتې دي او دوی دومره وس نه لري چې په اختر کې د نورو کلونو په څير قرباني وکړي. د زابل مرکز کلات يو اوسيدونکي لعل محمد (مستعار نوم) وايي د نورو ولايتونو په څېر په زابل ولايت کې هم د څارويو قيمتونه ډير زيات لوړ شوي او د خلکو ورته وس نه رسېږي.
هغه په همدې تړاو وويل: «دلته په زابل ولايت کې خلک اقتصادي ستونزې لري، د هيچا وس نه رسېږي چې د اختر د قربانۍ لپاره دې څاروي واخلي. په ۱۰۰ کورونو کې به يو ۴۰ کورنيو د اختر لپاره قرباني برابره کړې وي، دا نور ټولې کورنۍ همداسي پاتې دي، کلیوال خلک دي او اقتصاد یې بیخي صفر دی.»
په کندهار کې د څارویو یو سوداګر چې مونږ ورته د امنیتي ستونزو له کبله حاجي شېرخان مستعار نوم ټاکلی، ۸صبح ته وویل چې سږکال د نورو کلونو په پرتله په زياته اندازه له سوېلي ولايتونو څخه ګاونډيو هېوادونو ځانګړي توګه پاکستان ته څاروي قاچاق شوي او له کبله يې دلته په افغانستان کې د څاروي بیې لوړې شوې دي. دی وايي، ګاونډيو هېوادونو ته په قاچاقي ډول د څارويو په لېږد کې د طالبانو سرحدي کسان هم لاس لري او سوداګرو د طالبانو د دغه کسانو سره په ګډه پاکستان هېواد ته څاروي لېږدوي.
نوموړی زیاتوي: «دا دوه مياشتې کېږي چې پاکستان ته له افغانستانه د څارويو قاچاق روان دی. تاسو رسنۍ وګورئ په میاشت کې دوه درې ځلې وايي چې په پلانکي ځای کې یې د څارويو قاچاقبران نيول شوي؛ خو هغه قاچاقبران چې کاروبار يې د څارويو قاچاق دی هغه نه نيسي ځکه دوی ورسره شريک دي.»
سږکال داسې مهال د سوېلي ولايتونو اوسيدونکي د اختر قربانۍ لپاره د څارویو بیو له لوړېدو څخه شکايتونه کوي چې څو ورځې وړاندې د دغو ولايتونو اوسېدونکو ويلي و چې د سږني لوی اختر ته یې هېڅ چمتووالی نه دی نیولای.
هېره دې نه وي چې د روغتیا نړیوال سازمان د کانګو ناروغۍ د زیاتېدو په هکله خبرداری ورکړی او له هېوادوالو یې غوښتي چې د څارویو د قربانۍ پرمهال روغتيايي ټکي په پام کې ونیسي.