پرون، د پاکستان د سولې مطالعاتو انسټیټیوټ یو راپور خپور کړ چې پکې د پاکستان امنیتي وضعیت او په ځانګړي توګه په ۲۰۲۳ کې په دغه هیواد کې د ځانمرګو بریدونو شمیر ارزول شوی دی. د دغه راپور له مخې، په ۲۰۲۳ کال کې ځانمرګي بریدونه ۹۳ سلنه زیات شوي او په همدې توګه مرګ ژوبله هم زیاته شوې ده. په ۲۰۲۲ کال کې چې ورته وضعیت یې تجربه کړی او په دغه ډول بریدونو کې زیاتوالی راغلی، ۱۵ ځانمرګي بریدونه شوي وو، خو په ۲۰۲۳ کال کې دا شمېر ۲۹ ته لوړ شوی دی. په راپور کې ویل شوي چې ۴۸ سلنه وژل شوي او ۵۸ سلنه ټپیان د پاکستان امنیتي ځواکونه دي. دغه راپور او د همدې ادارې د ۲۰۲۳ کال د مې د میاشتې د ۳۱ نیټې د راپور په ګډون څو نور راپورونه ښيي، چې د طالبانو له واکمنېدو وروسته په پاکستان کې ترهګریز فعالیتونه خورا زیات شوي دي. د مې میاشتې راپور په دغه هېواد کې د ځانمرګو بریدونو ۷۳ سلنه زیاتوالی ښوده، چې د ۲۰۲۳ کال تر پایه دغه بهیر دوام موندلی او په پاکستان کې د ځانمرګو بریدونو کچه ۹۳ سلنه لوړه شوې ده.
په پاکستان کې د ناامنیو او ځانمرګو بریدونو زیاتوالي د دغه هېواد د لنډمهالي حکومت لپاره یوه پلمه په لاس ورکړې چې له هغې نه په ګټه اخیستو افغان کډوال تر فشار لاندې راولي. د پاکستان د حکومت لخوا له ترهګرۍ سره د مبارزې په پلمه د دغو کډوالو ملکیتونو اخیستل شوي او په ډله ییزه توګه اېستل شوي دي. د پاکستان لنډمهالي حکومت چې د امنیت په ټينګښت، د اقتصادي وضعیت په سمبالولو او پر خپل وخت د ټاکنو په ترسره کولو کې پاتې راغلی، له څو میاشتو راهیسې د عامه ذهنونو د اړولو لپاره د افغان کډوالو پر ضد په پراخه کچه تبیلغ کوي څو د خلکو ذهنونه د کډوالو دا ډول اېستنې ته چمتو کړي. په همدې حال کې، هغه افغان کډوال چې په پاکستان کې ژوند او کارکوي، یا هغه کسان چې له دې هیواده لوېدیځو هیوادونو ته د کډوالېدو لپاره له دغه هېواده د دهلیز په توګه کار اخلي، د پاکستان امنیت ته کوم ګواښ نه پېښوي. که کوم افغان په داسې پیښو کې لاس ولري، بې له شکه پخپله د پاکستان د حکومت محصول دی. دا ډول کسان په دوو کټګوریو شاملېږي: هغه کسان چې د دغه هیواد په دیني مدرسو کې زده کړې کوي (د ماین جوړولو او ځانمرګو بریدونو د روزنې په ګډون) او هغه کسان چې د پاکستان د پوځ او استخباراتو په پروګرامونو سره د طالبانو تر نامه لاندې روزل شوي.
ځانمرګی برید چې په افغانستان کې یې د کولو نوښت د طالبانو په لاس کې دی او دغه ډله رسمي ځانمرګی بریدګر لري، له پاکستانه افغانستان ته راوړل شوی دی. هغو طالبانو چې ځانمرګی برید کوي او یا یې ځان مرګي بریدونه کړي دي، تر ډېره د ماینونو جوړول او د هغو د کارولو لارې چارې د پاکستان په دیني مدرسو کې زده کړې دي. په دغو مدرسو کې د دوی ماغزه وینځل شوي، چې ځانونه او نور بې ګناه خلک ووژني. اوس هم د طالبانو په کمپونو کې شپه او ورځ تر کنټرول لاندې دي، څو د اړتیا پر مهال وژل کېدو ته ولېږل شي او له هر یوه سره یو شمېر کسان ووژني. له همدې امله په پاکستان کې د ځانمرګو بریدونو او ناامنیو زیاتوالی د دغه هېواد د حکومت د تګلارو محصول دی. دا له هیچا پټه نه ده چې د افغان طالبانو تحریک (د پاکستاني طالبانو د تحریک اصلي ملاتړی) د پاکستان د حکومت او پوځ له خوا جوړشو، وروزل شو او میدان ته راواستول شو. کله چې دغې ډلې ماتې وخوړه، نو د پاکستان قبایلي سیمو ته یې پناه یوړه. همالته د پاکستان د حکومت په لاسوهنې او مدیریت سره بیا راژوندۍ او تجهیز شوه او د افغانستان خونړي میدان ته راواستول شوه. اوس چې د افغان طالبانو یوه غړي د پاکستان په دېره اسماعیل خان کې ځان ته چاودنه ورکړې یا ټي ټي پي د افغانستان خاوره او د افغان طالبان ځواکونه د پاکستان پر امنیتي ځواکونو د بریدونو لپاره کاروي، باید د پاکستان پالیسي جوړوونکي او سیاستوال دې فکر ته وهڅوي چې د افغانستان او سیمې پر وړاندې خپل چلند بدل کړي. د پاکستان د سولې د مطالعاتو د انسټیټیوټ نوی راپورهم ښيي چې تر ټولو زیات بریدونه په خیبر پښتونخوا ایالت او ورپسې په بلوچستان ایالت شوي دي. په دغو دوو سیمو کې افغان طالبانو پر افغانستان تر بیا واکمنېدو مخکې مرکزونه او پټنځایونه لرل. د بلوچستان په مرکز کې د کوټې شورا او په خیبر پښتونخوا کې د پېښور شورا د طالبانو د مشرتابه اصلي مرکزونه وو.
که پاکستان خپلو اوسنیو امنیتي تګلارو ته دوام ورکړي، نو دا هیواد به تر دې هم ناامنه شي او نور راپورنه به هم د ځانمرګو بریدونو او چاودنو د زیاتوالي خبره کوي. په قبایلي سیمو کې د حکومت له کنټروله بهر د مدرسو د جوړولو او د ترهګرۍ د ملاتړ په تګلارې سره د ترهګرۍ پر وړاندې مبارزه نه کیږي. دا مدرسې چې په ښکاره ډول ځانمرګي او غیر ځانمرګي جنګیالي روزي، د زده کونکو ماغزه وینځي او د ماینونو جوړولو او کارولو لارې چارې ورزده کوي، باید تر څارنې او کنټرول لاندې ونیول شي یا په بشپړه توګه وتړل شي. د پاکستان حکومت باید د ترهګرۍ او ځانمرګو کاروبار پای ته ورسوي. په تېرو دوو لسيزو کې چې کله طالبانو په پاکستان کې خپلې ځانمرګي ډلې روزلې او ساتلې، وخت ناوخته د ترهګرو ډلو ترمنځ د ځانمرګو بريدګرو د پېر او پلور په تړاو خبرې کېدې. اوس هم چې د ځانمرګو ځواکونو کمپونه په افغانستان کې دي او د طالبانو د دفاع او کورنیو چارو وزارتونو له خوا مدیریت کیږي، د دغو ځانمرګو ځواکونو پېر او پلور ممکن دی. له همدې امله، تر څو چې په پاکستان کې د ځانمرګو مدرسې په ازاده توګه فعاليت ولري او په افغانستان کې د ځانمرګو کمپونه په رسمي ډول موجود وي، د «ځانمرګي» ناوړه ښکارنده به له منځه ولاړه نه شي. دا انسان وژونکې ښکارنده پر خپلې شاوخوا برید کوي او ځینې وختونه خپل څښتن ته هم زیان رسوي.
زموږ په سیمه کې د ترهګرۍ په کاروبار کې ډېر هېوادونه او ډلې ښکېلې دي. د ایران د سپاه پاسداران له خوا د افغان طالبانو د ځانمرګو بریدګرو د استخدام په تړاو هم راپورونه ورکړل شوي دي، چې که سم وي، د دې کاروبار لمن به پراخه کړي. د ځانمرګو د سوداګرۍ پراخول پخپله د سوداګرو لپاره هم غیر ارادې پایلې لري. اسلام اباد او تهران ته په ۲۰۲۳ کال کې د ځانمرګي بریدګر رسیدل، د دغه کارو بار یوه غیر ارادې پایله کېدای شي.