د آقینې – تـورغـونـډۍ وسپنلاره؛ د سوداګرۍ او ترانزیت نوې کړکۍ

د آقینې بندر د منځنۍ آسیا له هېوادونو سره د افغانستان د سوداګریزو اړیکو د پراختیا او د لاجورد له ترانزیتي لارې سره د افغانستان د نښلولو لپاره د اهمیت وړ بندر دی. له دې لارې، د هېواد صادراتي توکي له ترکمنستان، آذربایجان او ګرجستان څخه په تېرېدو ترکیې ته رسېږي او د سیمې هېوادونو او اروپا ته د صادراتو د زیاتوالي لپاره زمینه برابروي.
د ۳۱ کیلو مترو په اوږدوالي د آقینې ـ اندخوی د رېل پټلۍ په ګټې اخیستو او د ترکمنستان له رېل لارې سره یې په نښلولو، منځنۍ آسیا ته د افغانستان د سوداګرۍ دروازه لاپرانیستل کېږي او افغانستان د یوه ځانګړي هېواد له سوداګریز انحصاره خلاصون مومي. بې له شکه چې دا لاره د سیمې بازارونو ته د افغانستان ارزانه او آسانه لاسرسی برابروي. د اورګاډي د پټلۍ له لارې د افغانستان او ترکمنستان نښلول به د ننه په هېواد کې د تېلو او ګازو د بیو د کمښت لامل شي او خلک به په لږ لګښت له باکیفیته تیلو برخمن شي. همداراز د توکو د لېږد چټک بهیر، د یخچال لرونکو واګونونو امکاناتو او پر دې لاره د لېږد مناسب لګښت ته په پام سره، افغانستان کولی شي د تازه میوې په معیاري پروسس او بسته بندۍ هغه په آسانۍ د منځنۍ آسیا بازارونو ته صادره کړي.
ترکمنستان ته د اوسپنې پټلۍ او د سیمې له مهمو ترانزیتي لارو او د منځنۍ آسیا او اروپا له اقتصادي او سوداګریزو مرکزونو سره د افغانستان نښلول د خصوصي برخې، پانګه والو او صادروونکو لپاره ښه زېری کېدای شي. ددغې اوسپنلارې غځول له یوې خوا، د سیمې او نړۍ بازارونو ته د افغانستان د سوداګریزو توکو صادرات آسانه کوي او له بله پلوه، په راتلونکي کې ډېره کورنۍ او بهرنۍ پانګونه راجلبولی شي.
ددې رېل لارې جوړېدل به د فاریاب ولایت په تېره بیا د اندخوي د څلورګونو ولسوالیو د اوسېدونکو لپاره د کاري زمینو د برابرولو او د لارې په اوږدو کې د بېخ بنسټونو او سیمو د ودې او پرمختګ لامل شي.
اوس دې ته په پام سره چې د آقینې – اندخوي د رېل لارې کار بشپړ شوی او په راتلونکو ورځو کې به ګټې اخیستو ته وسپارل شي؛ دا پروژه به د افغانستان او ترکمنستان اوسپنلاره زموږ د ملي سوداګرو لپاره په تر ټولو لږ لګښته لاره بدله او افغانستان به تر ډېره اقتصادي بازارونو ته له پېلتوب او محدودیتونو خلاص کړي. دې ته اړتیا ده چې د اغېزناکو او معیاري ترانسپورتي خدماتو د وړاندې کولو او د سیمې له هېوادونو سره د غوره ترانسپورتي اړیکو ټینګښت ته لازیاته پاملرنه وشي چې دا هېوادونه د افغانستان د صادراتي او وارداتي توکو له خوندیتوب او د TIR سیستم په شان نړیوالو معیارونو برابروالي څخه ډاډمن شي.
په دې توګه، لیرې نه ده چې په نږدې راتلونکي کې، افغانستان په واقعي توګه، د سیمې د ترانزیت په څلور لاره بدل او له سویلي آسیا سره د منځنۍ آسیا د وصل په سیمه بدل شي. له دې لارې د سوداګرۍ او ترانزیت د چټکتیا لپاره د ټولو اړخونو د هڅو په هیله.