په مډرنو سیاسي ادبیاتو کې او یا په مذهبي – دودېزو وړاندیزونو کې، دا شعار چې واک له خلکو تر لاسه کېږي او د خلکو ځواک د خدای ځواک ګڼي، آن په ډېرو استبدادي او وحشتناکو سیاسي نظامونو کې هم خلک تل د سیاست او قدرت تر منځ په اړیکو کې مهم رول او نفوذ لري. که څه هم په سیاسي چارو او تصمیم نیونې کې د دې نفوذ او اهمیت کچه کمه او ډېره ده، خو مهمه خبره دا ده چې که خلک وغواړي نفوذ کولای شي او په اصل کې له خلکو پرته حکومت نه شي جوړېدای او نه هم ژوندی پاتې کېدای شي. له همدې امله د حکومت په سیاسي تعریف کې ولس یو پرېکنده عنصر دی چې له دې پرته هېڅ رژیم نشي جوړیدای. د حکومتونو د جوړولو په بهیر کې ملت له اساسي عناصرو څخه دی. د حکومت د پنځو مهمو عناصرو په منځ کې خلک تر ټولو مهم عنصر دی.
که څه هم د افغانستان خلک تل د واک او سیاست په اړیکو کې لږ نفوذ درلود او لري، خو عصري ښاري ژوند، د کورنیو او بهرنیو رسنیو شتون، د ټولنیزو شبکو د کارولو پراختیا او د نوي پوهې او نسبي مهارتونو خپرېدل په تېرو شلو کلونو کې لږ تر لږه سیاسي مشارکت د پخوا په پرتله د سیاسي اعتراضونو او سیاسي فعالیت بڼه پراخه کړې ده، ترڅو خلک په سیاسي معاملو او لوبو کې نفوذ وکړي. «یا ټول او یا هیڅوک هم نه» کمپاین چې د افغان میرمنو او نجونو لپاره د پوهنتونونو د دروازو د بندولو لپاره د طالبانو ترهګرې ډلې د ظالمانه پریکړې په وړاندې پیل شوی، یو ډول مدني نافرماني او یوه معنی لرونکي مبارزه ده چې د خلکو د نفوذ او قدرت ښکارندوی کوي؛ چې په لږو اسانتیاوو سره د ظلم پر وړاندې ودرېږي او د یوه ظالم واکمن د حکم او خود غرضۍ مخه ونیسي.
له څو ورځو راهیسې د پوهنتون سلګونو استادانو او محصلینو درسي ټولګي خالي کړي او د درسي ټولګيو په پرېښودو او استعفا ورکولو سره یې خپل احتجاج ښودلی دی. که څه هم یوازې د محصلینو او استادانو احتجاج بسنه نه کوي او د طالبانو تر واکمنۍ لاندې د بیوروکراسي نظام ټولې برخې باید د دې ظالمانه پرېکړې پر ضد خپل اعتراض اعلان کړي، خو دا کار کولای شي د طالبانو د رژیم اداري نظام فلج کړي. ولس باید طالبانو ته وښيي چې د دوی ځواک د خدای قدرت دی او دا جنایتکاره ډله په ولس خپلې ناروا غوښتنې نشي تحمیلولای. د پوهنتونونو د ګڼ شمېر استادانو استعفا ښه پیل دی او ښايي دا د همدغو لاريونونو اغېز وي چې طالبانو په خپل وروستي اقدام کې ټول پوهنتونونه په ګرمو سیمو کې وتړل او نارينه محصلين يې رخصت کړل. د دغو نښو لومړۍ څپه د ننګرهار پوهنتون څخه را منځته شوه او بیا د افغانستان نورو سیمو ته هم خپره شوه. مدني نافرماني د حکومت د پالیسیو په وړاندې د اعتراض یوه بڼه ده چې استبدادي رژیم د اجرایوي قوانینو په نه پام کې نیولو سره د هغه ریژیم د کمزوري کولو هڅه ده. لکه څرنګه چې قانون د حکومتولۍ یو مهم عنصر دی، د خلکو لخوا له قانونه سرغړونه استبدادي رژیمونه ننګولی شي. دا طریقه د هند په ګډون بېلابېلو هېوادونو کې کارول شوې ده، چې د ګاندي لخوا د دې هېواد خپلواکۍ، سویلي افریقا چې په توکمپالنې او آپاراتید کې راګېر وه، امریکا او د نورو هېوادونو د خپلواکۍ لامل شوې. په حقیقت کې دا ډول مظاهرې له تاوتریخوالي پرته او د ډېرو اسانتیاوو په نشتوالي کې ترسره کېږي او خلک یوازې تصویب شوي قوانین او فرمانونه له پامه غورځوي او په بل پړاو کې له دغه رژیم سره د همکارۍ د پای ته رسولو لپاره لاس په کار کېږي. په دې توګه لومړی د دولت بنسټونه کمزوري کېږي او پر رژیم فشار راوړل کېږي او په بل پړاو کې د دولت بیوروکراسي نظام چې پرته له دې رژیم ژوندی نشي پاتي کیدی، ګډوډیږي او خپل موثریت له لاسه ورکوي.
د نارینه زده کونکو ډیری لیکونه په ټولنیزو شبکو کې خپریږي، چې د ښځو پر وړاندې د پوهنتونونو، ښوونځیو او تعلیمي کورسونو د دروازو د تړلو په وړاندې اعتراض کوي. تر اوسه هم ډېرو استادانو د دغه ناوړه او وحشي رژیم تر واکمنۍ لاندې درس ته له تګ او راتګ څخه ډډه کړې ده. د دې پروسې پیل طالبانو ته ټکان ورکړی. دوی اټکل نه کاوه چې د افغانستان خلک به د دوی په وړاندې دومره سخت دریځ ونیسي. خو لیکوال ټینګار کوي چې دا نافرماني او اعتراضونه لا هم بسنه نه کوي او د طالبانو پر ضد باید لوی لاریونونه او سترې نافرمانۍ رامنځته شي؛ ځکه مدني نافرماني د حقوقو د تحقق لپاره یو ډول سیاسي مبارزه ده او حقدار ته خپل حق ته د رسیدو لاره ده. زده کړه د انسان حیاتي او طبیعي حق دی او هیڅوک له دې حق څخه د انکار توان نه لري. اوس چې طالبان په پرله پسې ډول د افغانانو له بشري حقونو څخه انکار کوي، د دغې ډلې پر وړاندې د مدني نافرمانۍ، اعتراضونو او حتی جګړې په ګډون ډېرې لارې شته.
زده کړه، کار، فعالیت او په ټولنه کې شتون د هر چا حق دی. دا شعار چې «یا ټول یا هیڅوک هم نه» کولی شي د لوی بدلون لامل شي. افغان نارینه باید د ښځو تر څنګ ودریږي او د ښځو د طبیعي بشري حق لپاره مبارزه وکړي. دا یوه ګډه مبارزه ده چې باید د ټولو لخوا پکې ګډون وشي، او بیا «یا ټول یا هیڅوک هم نه» ریښتینې معنی پیدا کولی شي. افغانستان پرته له دې چې د طالبانو پر وړاندې کامیابه شي او له دغې جنایتکارې او مېرمنو ضد ډلې تېر شي، بله لاره نه لري. هغوی چې طالبان د افغانستان واقعیت بولي دا یې هېر کړي چې څلوېښت زره جنایتکاران، ترهګر او جاسوسان چې په وینو او تاوتریخوالي لوی شوي د څلوېښتو میلیونه افغانانو واقعیت نشي کېدای. مدني نافرماني او لاریونونه او وسله واله مبارزه باید له طالبانو سره د مبارزې لپاره دوه رښتینې مټي وي. افغانستان د ټولو کور دی، یا ټول یا هېڅوک هم نه.