په ناکامۍ اعتراف؛ لږترلږه ۵۰ سلنه ملي عواید غلا شوي دي

د ځوانانو د عالی شورا له پرانیستلو سره په یو وخت، د هېواد ولسمشر محمد اشرف غني اعتراف وکړ چې په افغانستان کې له دولتي سرچینو په سمه توګه استفاده نه ده شوې. هغه زیاته کړه چې ارګ او یو شمېر نور بنسټونه په دې کار کې ناکام وو او باید پر دې خبره اعتراف وکړو. له دې سره په یو وخت، ولسمشر غني جوته کړه چې لږ ترلږه ۵۰ سلنه ملي عواید غلا کېږي. هغه زیاته کړه چې اړتیا ده ځوانان له مالیې وزارت سره ملي بحث وکړي او د څارنې بهیر پرغاړه واخلي. د ولسمشر په وینا، هرڅوک چې د عوایدو د زیاتوالي او په هغې کې د روڼتیا لپاره تر ټولو ښه طرحه وړاندې کړي، د تدارکاتو قانون پربنسټ دې جایزه ورکړل شي. هغه همداراز وویل چې د طرحو مالکیت باید ځوانان په لاس کې واخلي. د ولسمشر په وینا، د حکومت اساسي موخه د ملت جوړونې بهیر دی او ځوانان باید اجازه ورنه کړي چې وحدت او یووالی یې له خطر سره مخامخ کړي. ولسمشر په داسې حال کې د ملي عوایدو د حیف ومیل یادونه کوي چې مالیې وزارت په ۱۳۹۹ مالي کال کې کابو ۱۷۶ میلیارده افغانۍ راټولې کړې وې.
ولسمشر محمد اشرف غني وايي چې په افغانستان کې دولتي سرچینې په سمه توګه نه دي کارول شوې او کابو ۵۰ سلنه ملي عواید غلا کېږي. هغه د وري په اتمه نېټه د ځوانانو د عالی شورا په لومړۍ ناسته کې د وینا پرمهال، ارګ او ځینې نور بنسټونه له دولتي سرچینو په استفاده کې ناکام وبلل. نوموړي زیاته کړه چې په دې برخه کې د افغانستان اداره ناکامه ده او باید پرې اعتراف وکړو. د ولسمشر غني په وینا، بې ځایه معاشونه ورکړل شول چې کومه پایله یې نه لرله. ښاغلي غني ان ټي اې معاشونه د بېلګې په توګه یاد کړل او وې وېل چې له هغې په سلګونه ډوله ناسمه استفاده شوې ده. د ولسمشر په باور، دا کار د مالیې وزارت، د اداري اصلاحاتو او ملکي خدماتو د کمېسیون او یو شمېر نورو ادارو له خوا شوی دی.
د ولسمشر غني په وینا، دا کار له سرچینو معقوله استفاده نه ده. هغه له ځوانانو وغوښتل چې په دې برخه کې د څارونکو رول ولوبوي؛ ځکه دولتي سرچینې د خلکو دي. ښاغلي غني جوته کړه چې په همدې دلیل باید کله چې ځوانان د سرچینو ناسم کارول ویني، بدیلې طرحې ورته برابرې کړي؛ ځکه د هغه په وینا، په دې برخه کې ځوانانو ته اړتیا ده او که دوی په دې برخه کې همکاري وکړي، حکومت په همدې پیسو ځینې پروژې له پینځو تر لسو برابرو کارولی شي. ولسمشر زیاته کړه چې باید یو اخلاقي او ټولنیز قرارداد موجود وي ترڅو په اداره کې د هر ځوان په شته والي کې د افغان مېرمنې، افغان ځوان او بې وزلو پرګنو په وړاندې د دوی مسوولیت په روښانه توګه تشخیص کړي. ولسمشر همداراز له ځوانانو وغوښتل چې له ادارو اخلاقي تضمین واخلي. هغه د ځوانانو د مشرتابه شورا غړو ته په خطاب کې ووېل: «لومړی دا چې باید تاسو ټول ځوانان له ادارې اخلاقي تضمین واخلئ. تاسو باید د هغه ځوان په وړاندې چې فساد کوي، تعصب ته لمن وهي او ملي یووالي ته زیان رسوي، یا هم واقعا د کار وړتیا نه لري، ودرېږئ؛ ترهغه چې دا کار ونه شي، موږ مخکې نشو تلای.»
د ولسمشر په وینا، د تېرو ۴۲ کلونو بدبختي له دې ځایه پیل شوه چې ځوانان یې سره ووېشل، ځوان نسل یې متعصب کړ او د ځوان نسل کوچنی هویت یې د یو بل په وړاندې ودراوه. ولسمشر غني وايي چې اساسي موخه مو، ملي یووالی، د اساسي قانون ارزښتونه او د هېوادوالو برابري ده؛ ځکه که دولت د برابرۍ اصل ته پام ونه کړي او ټول افغانستان ته یو شان خدمت ونه شي، تفرقه رامنځته کېږي. هغه زیاته کړه چې د ځوانانو عالی شورا باید په بېلابېلو برخو کې منظمه آجنډا ولري او د اړوندې عالی شورا هرې ناستې ته د ځوانانو عالی شورا ځانګړي نظریات ولري. په دې توګه د ځوانانو عالی شورا باید د هر وزارت او دولتي ادارې لپاره ځانګړی وړاندیز ولري.
ښاغلي غني زیاته کړه چې د ننه په دولت او بهر کې د پراخو ولسي شبکو په توګه په خپل منځ کې ارتباط ټینګ کړي او د ځوانانو عالی شورا باید د رغنده بحثونو په مرکز بدله شي. ولسمشر وویل چې په هېواد کې ۴۲ کلنې جګړې او د سولې له حقه بې برخې کېدو ته په پام سره، باید افغان ځوانان عادل نظام پياوړی او لوری ورته وټاکي. ښاغلي غني جوته کړه چې د هېواد په هره سیمه کې ځوانان دي او پرته له دې چې ځوانان ځانونه بېګانه کړي، هېڅوک نه شي کولی دا مالکیت له هغوی واخلي. د ولسمشر په باور، هېواد تل یو موټی دی او هېڅکله یې د بېلتون شعار نه دی ورکړی. ولسمشر زیاته کړه چې ځوانان هم باید اجازه ورنه کړي چې څوک یې ملي یووالی له خطر سره مخامخ کړي. نوموړي زیاته کړه چې باید ظرفیتونه تشخیص شي او د افغانانو ظرفیتونه باید د دوی د نوښت له لارې په اساسي توګه لوړ شي.
ولسمشر غني په داسې حال کې د ملي بودیجې د نیمايي برخې د حیف و میل خبره کوي چې د مالیې وزارت په ۱۳۹۹ کال کې کابو ۱۷۴ میلیارده افغانۍ عواید راټول کړي دي. په دې توګه که دا بې ځایه لګول شوې پیسې پر ټولو عوایدو ورزیاتې شي، د ۱۳۹۹ مالي کال عواید ۳۴۸ میلیارده افغانیو ته رسيږي. له دې مخکې نړیوالو څارونکو بنسټونو هم ویلي و چې د افغانستان د ګمرکونو نیمايي عواید حیف و میل کېږي.