د امــریکــا ولسمشـریــزې ټاکنی او د افغانستان پر راتلونکي یې اغېز!

کله چې د امریکا اوسنی جمهور رئیسدنالد ترمپ ددغه هېواد، د ۲۰۱۶ م کال ولسمشریزو ټاکنو ته نوماند ؤ، نود مخکني (۲۰۰۸-۲۰۱۶کلونو) جمهور رئیس بارک اوباما برعکس یې د آسیا او په ځانګړې توګه د افغانستان په اړه (د افغانانو په آند) ښه نظر نه درلود چې څو عمده عوامل یې لرل.
یو لامل یې دا ؤ، چې په آسیایي هېوادونو کې ځېنې اقتصادي او سیاسي زبرځواکونه موجود دي، چې امریکا یې خپل سیاسي او اقتصادي سیالان ګڼي او د هغوی سیاست او اقتصاد د دغو هېوادونو په ځانګړې توګه د چین اغېز د پام وړ دی، نو نوموړو هېوادونو پر وړاندې له ډېر احتیاطه کار اخیستل د امریکا د لویو موخو اصلي برخه ده، چې په دغو موخو کې د بدلونونو راوستلو کې امریکا او امریکایان دیر احتیاط کوي. نو دا چې ځينې عام او سیاسمتداره امریکایان په دې باور و چې له ولسمشر جورج ډبلیو بوش وروسته بارک اوباما د آسیایې هېوادونو، په ځانګړې توګه د افغانستان په اړه، په غلطه روان دی او په افغانستان او عراق کې بشري-اقتصادي ځواک د امریکا د پرمختیا او ټولنیزې سوکالۍ، ثبات او تداوم لپاره ښه سیاست نه دی، نو د امریکا ولس د یوه بدلون په خاطر ترمپ ته رایه ورکړه، خو ترمپمخکې له دې چې د امریکا ۴۵ جمهور رئیس شي، یو سوداګر او میلیادر ؤ، پر سیاست او نړیوالو سیاسي مباحثو يې پوره تسلط نه درلود؛ په ټاکنیزو مبارزو کې د هغه له ادعاګانو سره سره د امریکا دریځ د تېر په حال پاتې شو او اساسي بدلونونه پکې رانغلل او دا چې د امریکا بهرنۍ اړیکې، پوځي او اقتصادي سیاستونه، چې تر ډېره پر افرادو ولاړ نه دي! د ترمپ د ټاکنیزو مبارزو طرحې او ادعاوې پلې نه شوې، وضعیت او بهرنۍ تګلاره تر ډېره د تېر په شان پاتې شوه او همدارنګه نه په آسیا کې د ترهګرۍ خلاف کوم جدي او ځانګړی پروګرام پلی شو او نه د ترهګرۍ ملاتړي هېوادونو او سازمانونو باندې اقتصادي سرچينې وچې شوې او نه هم په دې تور نړیوالې محکمې کوم څوک معرفي شو.
اوس چې بیا د امریکا د ولسمشرۍ ټاکنیزه مبارزه پيل شوې او د دوو مخکښو ګوندونو نوماندان، چې یو یې اوسنی جمهور رئیس دنالد ترمپاو بل د دېموکرات ګونډ تجربه لرونکی ۷۷ کلن استازی جوبایدن چې د مخکیني ولسمشر بارک اوباما مرستیال (۲۰۰۸-۲۰۱۶) هم و؛ د ولسمشرۍ لپاره نومانداندي. د دوی ترمنځ اوسمهال ټاکنېزه مبارزه روانه ده او یاد ګوندونه او نوماندان له هرو ممکنه تکنیکونو د ځان او ګوند په ګټه کار اخلي او وخت ناوخت د یو بل پر ستراتیژیو او سیاستونو نيوکې کوي، خو واقعیت دادی چې له بریا وروسته به منتخب ولسمشر د امریکا د استخباراتو، کانګرس او سنا ترڅنګ پر خپلو تاریخي او ستراتيژیکو موخو ډېر تمرکز کوي او هغه څه به کوي چې د دوی په ګټه وي. اوس چې جوبایدن د افغانستان په اړه کوم نظر او طرحه لري، زما په اند هغه یوازې د ټاکنېزي مبارزې د ابزارو په نوم تعریف کېدای شي، نه د امریکا د راتلونکي حکومت د یوې ستراتیژۍ په نوم او همدارنګه، هغه هوکړه لیک چې څه موده وړاندې په دوحه کې د طالبانو ډلې او د امریکا حکومت ترمنځ لاسلیک شود اسیا او افغانستان لپاره د امریکا د سیاست یوه برخه وه.
بله دا چې که جوبایدنپه ټاکنو بریالی شي د تېر به څېر به ځینې مسایل په همداسې مجهول او ګنګ وضعیت کې پاتې شي، د افغانستان قضیه به د آسیا په زړه کې د دوی د سیاست کولو او دلته د پایښت یوه اوږدمهاله ستراتېژي وي.
تر کومه چې د افغانستان د سیاسي ټیکاو او سولې مسله ده؛ ددې مسلې او ستونزي حل په مطلق ډول پر افغانانو پورې اړه لري او په امریکا کې د حکومتونو ادلون بدلون د افغانستان له سیاسي او ټولنیزې سوکالۍ سره بنسټيزه مرسته نه شي کولی.
د کورنیو، سېمه ییزو او نړیوالو ښکیلو عناصرو ترمنځ پر یوې اساسي اجنډا توافق او د افغانانو خپلمنځي جوړجاړی او د دایمي او باعزته سولې لپاره اولس ته مراجعه کول او د مطلق اکثریت په خوښه راتلونکي ملي او نړیوال بحثونه مطرح کول یوه اساسي اړتیا ده.
د یوه باثباته او پرمختللي افغانستان په هیله!