موقت، سرپرست که انتخابي؟

لاتېره اونۍ، زلمی خلیلزاد کابل کې ؤ، او د خبرو توده موضوع «موقت حکومت»!
انساني ټولنې او هېوادونه، د حکومتونو تر چتر لاندې، رهبري کېږي، چارې یې سنبالېږي، نن و سبا یې جوړېږي او خپلو لرلیدونو ته د عمل جامه وراغوندي.
افغانستان چې وېل کېږي، پنځه زرکلن تاریخ لري، د تاریخ په اوږدو کې د راز راز نظامونو او حکومتونو شاهد ؤ، چې وروستی هغه یې اوسنی دی، چې د اساسي قانون د حکومونو له مخې باید د خلکو د مخامخ رایو له لارې، رامنځته او په ملي او نړیواله کچه منتخبه استازولي وکړي.
د افغانستان اسلامي جمهوري دولت- له ټولو ماتو ګوډو سره سره- د افغانستان د تاریخ په وروستۍ نیمه پېړۍ کې، ترټولو ولسي، پراخ بنسټه، او د ملت د اکثریت پر اراده ولاړ، حکومتي سیستم دی.
کابل پوهنتون کې د «سولې جوړولو» په اړه ولسمشر غني لکچر له مخې افغانانو څو موقت حکومتونه، ۱۳۷۱ثور کې- مجاهدینو ته د واک لېږد له وخته، څو ځله تجربه کړل، چې پایله یې د نظام ړنګېدنه او د افغانستان د پېړیو زیربنا پوپناه کېدل ؤ. غني ټینګار درلود «داسې سوله غواړو، چې څلوېښت کلنې ناامنۍ ختمې کړي.»
کابل ته د خلیلزاد له وروستي سفر او سیاسي- جهادي څېرو سره له لیدو کتو وروسته، دا اوازې تېزې شوې، چې ګواکې، د افغانستان سولې لپاره د امریکې حکومت ځانګړي استازي، ځان سره د موقت حکومت نسخه راوړې وه! دې لړ کې د حکومت ځنو مطرحو مخالفونو او له هغې ډلې، ښاغلي سید اسحق ګیلاني، د موقت حکومت غوښتنه، را مطرح او ددې طرحې پخلی یې وکړ.
له بلې خوا، وروستیو څو مېاشتو کې د پاکستان حکومت په رسمي بلنه، هغه هېواد ته د یو شمېر مطروحو څېرو، جلا جلا سفرونه، داسې انګېرل کېږي، چې ګڼې پاکستان، د خپلې زړې ستراتیژۍ له مخې، غواړي د افغانستان اسلامي جمهوریت نظام تر چتر لاندې ځواکونه، او مطرح شخصیتونه، د موقت حکومت طرحې پلوۍ په لور ور مات کړي.
احمدضیا رفعت په باور: «موقت حکومت د سولې او یوه شخص ګوښه کېدل نه؛ بلکې د نظام د بشپړ نړېدلو او د ۱۳۷۰کال جګړو ته ورستنېدلو په معنا دی. له شخص سره اختلاف هو؛ خو له نظام سره نه!»
مخکې له وخته انتخابات
چې نظام وي، حکومت وي، جوړښتونه وي، او انتخابات وشي، دا ښایي تر ټولو معقوله لار وي، چې د ټولو افغانانو قناعت، باور او جوړه ورباندې وشي. جالبه دا چې کابل کې د امریکې سفارت شاژدافیر راس وېلسون تازه لیکلي: «هېواد یې په افغانستان کې د «موقت حکومت» له طرحې ملاتړ نه دی کړی او دوحه کې د افغانانو د سولې مذاکرات «خپله په افغانانو» پورې، اړه لري.»